آیا کم‌کاری تیروئید باعث هوس خوردن نمک می‌شود؟

بررسی رابطه بین کم‌کاری تیروئید، هوس نمک و عدم تعادل الکترولیت‌ها

تقریباً همه ما گاهی دچار هوس شدید برای خوراکی‌های شور، شیرین یا حتی هر دو می‌شویم. این احساس ناگهانی، مثل پشه‌ای مزاحم است که تا تسلیمش نشویم، رهایمان نمی‌کند. اما همان‌طور که در بسیاری از مسائل سلامت دیده‌ایم، این نوع واکنش‌ها معمولاً نشانه‌ای از یک مشکل یا نیاز عمیق‌تر در بدن هستند. حالا سؤال اینجاست: اگر بدن ما ناگهان شروع به هوس نمک کند، آیا ممکن است تیروئید – به‌خصوص در شرایط کم‌کاری – در این میان نقش داشته باشد؟

بیشتر بخوانید: نقش ید در سلامت تیروئید

منشأ تاریخی نمک و تمایل به آن

در هر خانه‌ای، نمکدان تقریباً یکی از وسایل ثابت سر میز غذاست. اما در گذشته‌های بسیار دور، یعنی حدود ۵ میلیون سال پیش، خبری از نمکدان یا مصرف منظم نمک در رژیم غذایی اجداد ما نبود. امروزه اما نه‌تنها هنگام پخت‌و‌پز از نمک استفاده می‌کنیم، بلکه قبل از اولین لقمه هم گاهی باز هم نمک اضافه می‌کنیم. این رفتار تکرارشونده، به مرور زمان تبدیل به یک عادت و سپس یک هوس شده است.

برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که بدن انسان در ابتدا برای حفظ تعادل مایعات و سدیم، به‌ویژه در آب‌وهوای گرم که منابع غذایی حاوی نمک کم بودند، روش‌هایی تکامل یافته پیدا کرده است. به همین دلیل، امروزه رژیم غذایی بسیاری از افراد حاوی مقادیر بالای نمک است – بسیار بیشتر از نیاز واقعی بدن.

در حالی که حداقل میزان سدیم مورد نیاز بدن هنوز مورد بحث است، شواهد نشان می‌دهند که بدن به‌طور میانگین به ۲ گرم نمک در روز برای عملکرد صحیح نیاز دارد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نیز مصرف روزانه ۴ گرم نمک را پیشنهاد می‌دهد. با این حال، در کشورهای توسعه‌یافته، متوسط مصرف نمک افراد حدود ۱۰ گرم در روز است – یعنی چندین برابر بیشتر از حد توصیه‌شده.

بیشتر بخوانید: قند، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و مشکلات تیروئید

وقتی سطح سدیم پایین می‌آید

سدیم (Na) یکی از الکترولیت‌های حیاتی بدن است که بیشتر در مایعات خارج سلول‌ها یافت می‌شود. این ماده معدنی نقش مهمی در حفظ فشار خون، تعادل مایعات، انتقال پیام‌های عصبی و انقباض عضلات دارد.
وقتی سطح سدیم در بدن کاهش پیدا می‌کند، آب به‌طور طبیعی برای جبران این کمبود وارد سلول‌ها می‌شود. اما این موضوع می‌تواند باعث جذب بیش از حد آب توسط سلول‌ها و تورم آن‌ها شود.

برخی از علائم کاهش سطح سدیم (هیپوناترمی) عبارتند از:

• گیجی و منگی
• کندی ذهن
• سردرد
• خستگی و بی‌انرژی بودن
• حالت تهوع
• بی‌قراری
• تحریک‌پذیری عصبی

بیشتر بخوانید: علائم و درمان بی‌حالی (Lethargy)

ارتباط سدیم و تیروئید

هورمون‌های تیروئید نقش مهمی در تنظیم سطح سدیم در بدن ایفا می‌کنند. این فرآیند از طریق مکانیزمی به نام پمپ سدیم-پتاسیم (Na-K-ATPase) انجام می‌شود. در این سیستم، کلیه‌ها با فیلتر کردن، بازجذب و دفع مایعات اضافی، سطح سدیم بدن را متعادل نگه می‌دارند. اما اگر عملکرد این پمپ دچار اختلال شود، بدن دچار از دست دادن الکترولیت‌هایی مثل سدیم می‌شود.

این اختلال می‌تواند یکی از عوامل تغذیه‌ای زمینه‌ساز بیماری‌های خودایمنی تیروئید مثل هاشیموتو باشد.

از طرف دیگر، کم‌کاری شدید تیروئید نیز می‌تواند منجر به هیپوناترمی شود؛ یعنی کاهش غیرعادی سدیم خون. بررسی انجام‌شده روی ۷۱ بیمار با اختلالات تیروئیدی نشان داد که این شرایط می‌تواند تعادل الکترولیتی بدن را مختل کند.
در این بیماران علاوه بر کاهش سدیم، سطح پتاسیم و کلسیم نیز پایین‌تر از حد طبیعی گزارش شده است.

بیشتر بخوانید: کم‌آبی بدن و کم‌کاری تیروئید

درمان کمبود سدیم در افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید

در بسیاری از موارد، افرادی که تمایل زیادی به مصرف نمک دارند، در واقع تشنگی را با نیاز به نمک اشتباه می‌گیرند.
مطالعه‌ای نشان داده که با هیدراته نگه داشتن بدن (یعنی نوشیدن آب کافی)، سطح هورمون‌های تیروئیدی مانند T4 و T3 به شکل قابل توجهی بهبود می‌یابد.

هیدراته بودن بدن، جذب بهتر مواد مغذی را هم به همراه دارد؛ به‌ویژه اگر از منابع غذایی غنی از الکترولیت استفاده شود، مانند:

• جلبک‌های دریایی (مثل کلپ یا نوری)
• غذاهای دریایی (ماهی، میگو و…)

این خوراکی‌ها می‌توانند منبع طبیعی و سالمی از سدیم برای بدن باشند.

درمان دارویی و تخصصی در موارد شدیدتر

در موارد شدید یا همراه با علائم آزاردهنده، استفاده از داروهایی مانند لووتیروکسین (Levothyroxine) می‌تواند مؤثر باشد.
مطالعه‌ای نشان داد که درمان ترکیبی با لووتیروکسین و مکمل‌های الکترولیت، به بهبود قابل توجه علائم کم‌کاری تیروئید منجر شد.

همچنین بررسی منظم سطح الکترولیت‌ها در آزمایش خون، می‌تواند بخش مهمی از پایش دوره‌ای افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید یا بیماری‌های خودایمنی مانند هاشیموتو باشد.

راهکار کلی درمانی

درمان کمبود الکترولیت‌ها (مثل سدیم) بستگی به شرایط سلامت فرد دارد. اما در اغلب موارد، با رعایت این سه اصل می‌توان تعادل الکترولیتی را بازیابی کرد:

• نوشیدن آب کافی و جلوگیری از کم‌آبی بدن
• تغذیه متعادل و سرشار از مواد معدنی
• درمان دارویی در صورت نیاز، زیر نظر پزشک

بیشتر بخوانید: وقفه تنفسی در خواب (آپنه خواب) و کم‌کاری تیروئید

توصیه تخصصی تیراد

بیماری‌های تیروئید می‌توانند پیچیده و چندوجهی باشند، به همین دلیل مشاوره با پزشک متخصص غدد اولین و مهم‌ترین قدم در مسیر درمان است.
آزمایشات کامل خون، بررسی سطح الکترولیت‌ها و هورمون‌های تیروئیدی می‌تواند کمک کند تا ریشه‌ی علائم شناسایی و برای درمان آن‌ها اقدام شود.

اگر دچار هوس شدید نمک هستید، یا احساس خستگی، بی‌قراری، گیجی یا علائم مشابه دارید، بهتر است هرچه زودتر با یک پزشک مشورت کنید تا احتمال کم‌کاری تیروئید یا کمبودهای تغذیه‌ای بررسی شود.

بیشتر بخوانید: بیماری کبد چرب و کم‌کاری تیروئید

سوالات متداول (FAQ)

۱. آیا کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث کاهش سطح سدیم در خون شود؟

بله، یکی از پیامدهای کم‌کاری شدید تیروئید، هیپوناترمی یا کاهش سطح سدیم خون است.

۲. علائم کمبود سدیم چیست؟

علائمی مثل خستگی، سردرگمی، تحریک‌پذیری، بی‌قراری و حالت تهوع از علائم کمبود سدیم (هیپوناترمی) هستند.

۳. چه غذاهایی به تعادل الکترولیت و سطح سدیم کمک می‌کنند؟

غذاهای دریایی، جلبک‌های دریایی، سبزیجات برگ سبز و آب کافی به تعادل الکترولیت کمک می‌کنند.

۴. آیا برای درمان نیاز به دارو هست؟

در موارد شدید ممکن است پزشک داروی لووتیروکسین یا مکمل‌های الکترولیت تجویز کند.

بیشتر بخوانید: کم‌کاری تیروئید و اضطراب: چه ارتباطی با هم دارند؟