وقفه تنفسی در خواب (آپنه خواب) و کم‌کاری تیروئید

بررسی ارتباط بین آپنه خواب و تیروئید کم‌کار

آیا ممکن است آپنه خواب و کم‌کاری تیروئید به یکدیگر مرتبط باشند؟
پاسخ مثبت است — تحقیقات نشان می‌دهد که این دو وضعیت می‌توانند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر یکدیگر تأثیر بگذارند.

آپنه خواب (Sleep Apnea) اختلالی شایع است که در آن تنفس فرد هنگام خواب به‌طور مکرر متوقف یا کم‌عمق می‌شود. از سوی دیگر، کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism) زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید نتواند به اندازه کافی هورمون تیروئیدی تولید کند، که این امر بر متابولیسم، انرژی و سلامت کلی بدن اثر می‌گذارد.

در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر رابطه بین این دو بیماری می‌پردازیم و خواهیم دید که چگونه درمان یکی می‌تواند بر بهبود دیگری نیز تأثیرگذار باشد.

آپنه خواب و کم‌کاری تیروئید

رابطه خواب، تیروئید و سلامتی

توماس دکر، نویسنده انگلیسی، به درستی گفته است:

«خواب زنجیر طلایی‌ای‌ست که سلامتی و بدن ما را به هم پیوند می‌دهد.»

همه می‌دانیم که خواب کافی و باکیفیت برای سلامت بدن ضروری است، اما آیا می‌دانستید که کمبود خواب یا کیفیت پایین آن می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات زیر را افزایش دهد؟

• اختلالات قلبی و تنفسی
• بیماری‌های متابولیک مانند چاقی
• کاهش حافظه و توانایی شناختی
• ضعف در سیستم ایمنی بدن

با وجود اینکه همه‌ی ما نیت خوبی برای خواب کافی داریم، اما خواب شبانه‌ی خوب می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. عواملی مانند محیط نامناسب خواب، بهداشت خواب ضعیف، استرس یا بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند باعث اختلال در خواب شوند.

در ادامه، با پرسش و پاسخ درباره آپنه خواب آشنا می‌شویم؛ شرایطی که می‌تواند هم بر کیفیت خواب و هم بر عملکرد تیروئید تأثیرگذار باشد.

آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب (Sleep Apnea) اختلالی است که باعث می‌شود در حین خواب، تنفس شما متوقف شده یا مجدداً شروع شود. در نتیجه، بدن دچار کمبود اکسیژن می‌شود.

علائم و نشانه‌های آپنه خواب عبارت‌اند از:

• خشکی دهان هنگام بیدار شدن
• خواب‌آلودگی در طول روز
• سردردهای صبحگاهی
• خر و پف شدید در خواب
• نفس‌نفس زدن یا احساس خفگی هنگام خواب
• اختلال در عملکرد جنسی
• بیدار شدن مکرر برای رفتن به دستشویی

انواع آپنه خواب:

۱. آپنه انسدادی خواب (OSA):
زمانی رخ می‌دهد که راه‌های هوایی فوقانی مسدود شده و جریان هوا کاهش می‌یابد یا متوقف می‌شود.

۲. آپنه مرکزی خواب (CSA):
زمانی اتفاق می‌افتد که مغز فرمان تنفس را به عضلات قفسه سینه ارسال نمی‌کند.
برخی بیماری‌ها مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) یا میاستنی گراویس (MG) می‌توانند نحوه کنترل مغز بر عضلات تنفسی را تغییر دهند و ریسک ابتلا به CSA را افزایش دهند.

آپنه خواب چه ارتباطی با اختلال عملکرد تیروئید دارد؟

عدم تعادل در هورمون‌ها می‌تواند به روش‌های مختلف در بروز هر دو نوع آپنه خواب نقش داشته باشد.
به‌عنوان مثال، تغییر در سطح هورمون رشد، انسولین و هورمون‌های تیروئیدی ممکن است بر شکل یا اندازه زبان، صورت یا مسیرهای هوایی تأثیر بگذارد و در نتیجه، خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب (OSA) را افزایش دهد.

از سوی دیگر، عدم تعادل هورمونی ممکن است نحوه عملکرد مغز در کنترل تنفس را نیز تغییر دهد و منجر به آپنه مرکزی خواب (CSA) شود.

تیروئید کم‌کار و آپنه خواب: یک ارتباط علمی تأییدشده

مطالعات نشان داده‌اند که کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدی) می‌تواند خطر ابتلا به آپنه خواب را افزایش دهد.
بر اساس یافته‌ها، بین ۱۰ تا ۲۵ درصد از افرادی که کم‌کاری تیروئید دارند، دچار آپنه انسدادی خواب هستند.

در یک مطالعه خاص روی ۱۰۰ بیمار مبتلا به کم‌کاری تیروئید، مشخص شد که ۷۴٪ از این افراد به OSA مبتلا بودند!

🔔 خبر خوب:
اگر شما دچار آپنه انسدادی خواب باشید، این به معنای افزایش خطر ابتلا به کم‌کاری تیروئید در آینده نیست.

شواهد آماری بیشتر

در یک مطالعه گسترده در سال ۲۰۱۹ مشخص شد:

افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید، دو برابر بیشتر از سایرین در معرض تشخیص آپنه خواب قرار دارند.

در این مطالعه همچنین اشاره شد که افرادی که به هیپوتیروئیدی تحت بالینی (Subclinical Hypothyroidism) مبتلا هستند و داروی تیروئیدی مصرف نمی‌کنند، کمتر از افراد با کم‌کاری تیروئید آشکار (Overt) به OSA دچار می‌شوند.

نقش گواتر و زبان بزرگ شده در اختلال تنفس شبانه

یکی از علائم شایع کم‌کاری تیروئید می‌تواند بزرگ شدن غده تیروئید یا گواتر باشد.
در این حالت، با افزایش اندازه تیروئید، جریان هوا در نای (تراشه) محدود شده و خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب بالا می‌رود.

همچنین در برخی بیماران، کم‌کاری تیروئید با بزرگ شدن زبان (ماکروگلاسیا) نیز همراه است که خود عاملی برای انسداد مجاری تنفسی به شمار می‌رود.
سایر عواملی که تیروئید کم‌کار ممکن است در افزایش آپنه خواب نقش داشته باشند:

• چاقی و تغییرات بدنی مرتبط با آن، مانند باریک شدن مجاری هوایی فوقانی
• انسداد ناشی از رسوبات پروتئین و قند در مسیر تنفس
• تضعیف عملکرد عضلات تنفسی

جمع‌بندی

تحقیقات متعدد، وجود رابطه بین کم‌کاری تیروئید و آپنه انسدادی خواب (OSA) را تأیید کرده‌اند.
با این حال، شدت اختلال تیروئید لزماً پیش‌بینی‌کننده شدت OSA نیست.

آیا مصرف داروی تیروئید به بهبود آپنه خواب کمک می‌کند؟

از آنجایی که کم‌کاری تیروئید می‌تواند در بروز آپنه خواب نقش داشته باشد، ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید:

آیا درمان تیروئید با دارو، می‌تواند آپنه خواب را نیز برطرف کند؟

پاسخ این است که:
برخی از بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید که درمان با لووتیروکسین (T4) را آغاز می‌کنند، بهبودی قابل توجهی در علائم آپنه انسدادی خواب (OSA) تجربه می‌کنند. اما در برخی دیگر، این بهبودی مشاهده نمی‌شود.

یافته‌های علمی:

مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶ نشان داد که درمان تیروئید می‌تواند در برخی موارد به بهبود OSA کمک کند، اما به‌ندرت آن را به طور کامل برطرف می‌کند.
زیرا بسیاری از بیماران علاوه بر کم‌کاری تیروئید، فاکتورهای خطر دیگری مانند چاقی نیز دارند که به آپنه خواب دامن می‌زند.

با این حال، در افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی (CSA)، مصرف داروی تیروئید ممکن است تأثیر بیشتری در بهبود کیفیت خواب داشته باشد.

✅ به همین دلیل، غربالگری بیماران کم‌کار تیروئید برای آپنه خواب، به‌ویژه در افراد با شاخص توده بدنی (BMI) بالا، بسیار توصیه می‌شود.

درمان آپنه خواب چگونه است؟

اگر خودتان یا یکی از اطرافیانتان به آپنه خواب مبتلا هستید، احتمالاً با دستگاه CPAP آشنا شده‌اید.
CPAP مخفف «فشار مثبت پیوسته راه هوایی» است.
این دستگاه با ایجاد فشار مثبت مداوم، مسیر تنفسی را هنگام خواب باز نگه می‌دارد و از انسداد جلوگیری می‌کند.

علاوه بر CPAP، بسته به نوع آپنه خواب، ممکن است دستگاه‌های تنفسی دیگر یا ابزارهای دهانی نیز برای درمان تجویز شود.

تغییرات سبک زندگی برای بهبود آپنه خواب و سلامت تیروئید

ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی می‌تواند نه‌تنها به کاهش علائم آپنه خواب کمک کند، بلکه سلامت تیروئید را نیز بهبود بخشد:

• انجام ورزش منظم
• حفظ شاخص توده بدنی سالم (BMI)
• کاهش یا قطع مصرف الکل
• ترک سیگار
• بهبود عادات خواب سالم (مانند خاموش کردن وسایل دیجیتال قبل از خواب، داشتن محیط خواب تاریک و ساکت)

توصیه پایانی تیراد به بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید و آپنه خواب

اگر به کم‌کاری تیروئید مبتلا هستید و آپنه خواب نیز دارید، ممکن است تنها با تنظیم سطح هورمون تیروئید، شاهد بهبود خواب باشید.

اما به‌یاد داشته باشید:

تنها درصدی از بیماران با درمان دارویی تیروئید، آپنه خواب‌شان به‌طور کامل رفع می‌شود.

بنابراین، شروع سریع درمان با CPAP را به امید تنظیم سطح تیروئید به تعویق نیندازید.

همچنین توجه داشته باشید که:

🔍 تحقیقات نشان داده‌اند حدود ۸٪ از افراد دارای آپنه خواب متوسط تا شدید، دچار کم‌کاری تیروئید پنهان هستند که تشخیص داده نشده است.

بنابراین، اگر به آپنه خواب مبتلا هستید، آزمایش عملکرد تیروئید باید بخشی از ارزیابی اولیه‌ی شما باشد.

در تیراد، می‌توانید با استفاده از تست‌های دقیق تیروئید، از وضعیت TSH، T4، T3 و آنتی‌بادی‌های تیروئیدی مطلع شوید و برای درمان مؤثر، با متخصصان غدد و تیروئید همکاری کنید.