کم‌آبی بدن و کم‌کاری تیروئید

درباره کم‌آبی بدن و چگونگی تأثیر آن بر عملکرد تیروئید بیشتر بدانیم.

آیا سطح هورمون تیروئید بدن شما کافی است؟ اگر نه، ممکن است شما دچار کم‌کاری تیروئید باشید. آیا به اندازه کافی آب می‌نوشید؟ اگر نه، ممکن است بدن شما دهیدراته یا کم‌آب شده باشد. به نظر می‌رسد که این موارد ظاهرا ساده هستند. اما درحالیکه به نظر می‌رسد کم‌کاری تیروئید و کم‌آبی بدن ارتباطی با یکدیگر ندارند، در واقع می‌توانند اثرات یکدیگر را تشدید کنند و منجر به مجموعه‌ای از علائم و مشکلات شوند.

در این مقاله، به بررسی ارتباط میان کم‌کاری تیروئید و کم‌آبی و دهیدراته شدن بدن، از جمله علائمی که باید مراقب باشید، علل اصلی و راهکارهای موثر برای مدیریت و پیشگیری از این شرایط می‌پردازیم. با درک همبستگی بین این دو عامل، شما می‌توانید گام‌های موثر برای مراقبت از سلامتی خود بردارید وکیفیت زندگی خود را بهبود ببخشید.

غده تیروئید شما در پایین گردنتان قرار دارد و هورمون‌های حیاتی برای تنظیم متابولیسم بدن شما تولید می‌کند. هورمون های تیروئید-تیروکسین (T4) و تری‌ایودوتیرونین (T3) بر تولید انرژی، دمای بدن، ضربان قلب و سایر عملکردهای بدن تأثیر می‌گذارند. عدم تعادل در سطح هورمون‌های تیروئید می‌تواند منجر به مشکلات مختلفی، ازجمله کاهش سطح هورمون‌های تیروئید یا همان کم‌کاری تیروئید شود. درحالی‌که عوامل زیادی می‌توانند باعث ایجاد یا تسریع اختلال تیروئید شوند، یکی از عواملی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، کم‌آبی بدن است. در ادامه، به بررسی ارتباط پیچیده میان کم‌کاری تیروئید و کم‌آبی بدن می‌پردازیم.

اهمیت حفظ آب در بدن

اولاً، مفید است بدانید چرا حفظ آب در بدن اینقدر اهمیت دارد.

آب جزئی از فیزیولوژی بدن ماست و حدود ۶۰٪ از بدن از آب تشکیل شده است. این آب برای موارد زیر ضروری است:

• حفظ دمای بدن شما
• روان کردن مفاصل و نرم کردن آنها
• حفاظت از نخاع و سایر بافت‌ها
• دفع مواد زائد از طریق ادرار، حرکت روده یا تعریق

آب به حفظ عملکرد بدن شما کمک می‌کند و بدون آب کافی، مشکلاتی برای سلامت بدن ممکن است پیش آید.

دهیدراته شدن یا کم‌آبی بدن چیست؟

دهیدراته شدن یا کم‌آبی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما بیشتر از مقدار آبی که مصرف می‌کنید، آب خود را از دست می‌دهد.

کم‌آبی در بدن می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله مصرف ناکافی مایعات، تعریق بیش از حد، استفراغ، اسهال و برخی بیماری‌های خاص مانند دیابت یا بیماری‌های کلیوی ایجاد شود. مصرف ناکافی مایعات یکی از عوامل اصلی دهیدراته شدن است، زیرا کمبود مصرف مایعات کافی در طول روز می‌تواند منجر به عدم تعادل بین مقدار آبی که از بدن خارج می‌شود و مقداری که وارد می‌شود، گردد.

علاوه بر این، فعالیت‌هایی که باعث تعریق بیش از حد می‌شوند، مانند تمرینات ورزشی فیزیکی طولانی یا بودن در محیط گرم، نیز می‌توانند با خالی کردن ذخایر آب بدن، به خشکی کمک کنند. به علاوه، شرایطی که باعث استفراغ یا اسهال مکرر می‌شوند، می‌توانند به کم‌آبی بدن منجر شوند، زیرا بدن مقادیر قابل توجهی از آب و الکترولیت را از دست می‌دهد.

این نکته مهم را نیز به یاد داشته باشید که برخی بیماری‌هایی مانند دیابت یا بیماری‌های کلیوی می‌توانند توانایی بدن را در نگه‌داشتن آب تحت‌ تأثیر قرار دهند و باعث افزایش خطر دهیدراته شدن بدن شوند.

علائم و نشانه‌های کم‌آبی بدن شامل موارد زیر می‌شوند:

• ادرار تیره رنگ
• سرگیجه
• خستگی
• خشکی دهان، ترشح چسبناک
• خشکی پوست
• احساس خستگی و ضعف
• احساس تشنگی
• کمتر ادرار کردن یا مقدار کم ادرار کردن

با توجه به اینکه بدن شما تا چه حد دچار کم‌آبی هست، علائم ممکن است از خفیف تا شدید باشند. بعضی اوقات، دهیدراته شدن بدن ممکن است به حدی شدید باشد که جان شما را تهدید کند.

نشانه‌ها و علائم کم‌آبی شدید بدن عبارتند از:

• احساس گیجی و سردرگمی
• غش کردن
• تنفس سریع
• ضربان قلب سریع

در صورت تجربه هر یک از این علائم، باید به صورت فوری به پزشک مراجعه کنید.

چگونه کم‌آبی، سطح هورمون تیروئید را تغییر می‌دهد؟

سه دلیل اصلی وجود دارد که متخصصان معتقدند کم‌آبی بدن بر سطح هورمون تیروئید شما تأثیر می‌گذارد.

تغییر در انتقال هورمون

زمانی که بدن شما دهیدراته شده و دچار کم‌آبی می‌شود، مقدار آب در بدن شما کاهش می‌یابد. به همین دلیل ممکن است شما به بیماری‌ای به نام هیپوولمیا دچار شوید که با کاهش حجم پلاسمای خون شما همراه است.

به تبع آن، سلول‌ها و پروتئین‌های موجود در خون شما غلظت بیشتری پیدا می‌کنند، به این معنا که تعداد بیشتری از آنها در یک حجم کوچکتر وجود دارد. این پدیده به هموکنسانتراسیون معروف است.

زمانی که هموکنسانتراسیون اتفاق می‌افتد، پروتئین‌های انتقال هورمون تیروئید در خون بیشتر تمرکز پیدا می‌کنند. این پروتئین‌های انتقال هورمون تیروئید شامل گلوبولین متصل به تیروکسین، آلبومین و پری‌آلبومین هستند. زمانی‌که هورمون تیروئید به این پروتئین‌های انتقال متصل می‌شود، غیرفعال می‌شوند، به این معنا که سلول‌های شما نمی‌توانند از آنها استفاده کنند. بنابراین، افزایش تعداد پروتئین‌های انتقال در یک حجم کوچکتر ممکن است منجر به افزایش اتصال هورمون تیروئید شود. این ممکن است موجب کاهش مقدار هورمون تیروئید آزاد (فعال) برای سلول‌های شما شود. به عبارت دیگر، نشانگرهای هورمون تیروئید T4، T3 و هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) ممکن است به سمت اختلال تیروئید بروند.

یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۰۷ بررسی کرد که چگونه کم‌آبی بدن خفیف تا متوسط، نشانگرهای زیستی عملکرد تیروئید را در افراد مسن بدون سابقه بیماری تیروئید تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مطالعه نشان داد که نشانگرهای زیستی عملکرد تیروئید بر اثر کم‌آبی بدن هنگام ورود به بیمارستان افزایش یافتند. همچنین، نشانگرهای وضعیت حجم مایع، از جمله آلبومین، نیز افزایش یافتند.

کاهش جریان خون

ید یک ماده مغذی اساسی است که تیروئید شما برای تولید هورمون تیروئید به آن نیاز دارد. پس از مصرف غذا، سیستم گوارش شما غذا را تجزیه کرده و مواد مغذی اساسی مانند ید را از طریق خون به سلول‌هایی که به آنها نیاز دارند منتقل می‌کند. با این حال، زمانی که بدن شما خشک و کم‌آب می‌شود و بیماری هیپوولمیا رخ می‌دهد، بدن شما میزان جریان خون به سایر اعضای بدن را تغییر می‌دهد.

برای جبران کاهش حجم خون، بدن شما اطمینان حاصل می‌کند که کبد، قلب و عضلات اسکلتی شما دارای مقدار کافی خون برای عملکرد باشند. این به معنای کاهش تامین خون به غده تیروئید شما است. به عبارت دیگر، انتقال ید به تیروئید شما ممکن است کاهش یابد، که به تبع آن تأثیر بیشتری بر تولید هورمون تیروئید آن دارد.

افزایش میزان هیستامین

هیستامین یک ترکیب شیمیایی است که بخشی از سیستم ایمنی بدن شماست. بیشتر مردم هیستامین را به عنوان عامل ایجاد علائم حساسیتی مانند خارش چشم یا آبریزش بینی می‌شناسند. زمانی که شما خشکی می‌کنید، بدن شما هیستامین را آزاد می‌کند. به دلیل ترشح هیستامین، ممکن است علائم افزایش میزان هیستامین را تجربه کنید که شامل موارد زیر است:

• احساس ضعف و خستگی
• پوست و موی خشک
• حساسیت به دما، به خصوص در برابر تغییرات شدید
• تغییرات در سلامت روانی
• اختلال در تفکر و تمرکز

این علائم بسیار شبیه به آن چیزی است که در افرادی که دچار کم‌کاری تیروئید بدون درمان یا درمان ناقص هستند، مشاهده می‌شود. بنابراین، دهیدراته شدن بدن می‌تواند علائم شبیه کم‌کاری تیروئید را ایجاد کند یا علائم کم‌کاری تیروئید فعلی را بدتر کند.

آیا نوشیدن آب اختلال اساسی تیروئید را اصلاح می‌کند؟

جواب کوتاه، اگر علت آن کم‌آبی بدن باشد، بله است.

همان مطالعات سال ۲۰۰۷ که به آن اشاره شد، نشان داد که نشانگرهای زیستی عملکرد تیروئید، از جمله مقادیر کل و آزاد T4 و T3، با تزریق مایعات وریدی (IV)، در ظرف ۴۸ تا ۷۲ ساعت به سطح نرمال‌تر بازگشت. تا زمانی که افرادی که دچار کم‌آبی بدن شده بودند، نشانگرهای زیستی تیروئید آنها هنگام آزمایش مجدد در سه ماه بعد، در محدوده مرجع باقی ماند.

حال فرض کنید که علت اختلال تیروئید شما، مانند جراحی تیروئید (برداشتن کل یا بخشی از غده تیروئید شما) یا هاشیموتو (اختلال خودایمنی‌ تیروئیدی) با کم‌آبی بدن مرتبط نباشد. در این صورت، نوشیدن آب اختلال تیروئید شما را برطرف نخواهد کرد. با این حال، ممکن است با جلوگیری از آزادسازی هیستامین یا بهبود سلامت کلی شما، به بهبود علائم تیروئید کمک کند، زیرا مصرف آب برای بدن‌های ما ضروری است.

چقدر آب نیاز دارم؟

باور کنید یا نه، هیچ مقدار توصیه شده‌ای از مصرف آب وجود ندارد که برای همه مناسب باشد. با این حال، یک راهنمای عمومی که اغلب توصیه می‌شود این است که حداقل هشت لیوان آب مصرف کنید، که معادل ۶۴ اونس یا ۱.۹ لیتر است. این به عنوان “قانون ۸ در ۸” شناخته می‌شود. مهم است که توجه داشته باشید که نیازهای شخصی شما ممکن است متفاوت باشد و در نتیجه به بدن خود گوش فرا دهید و زمانی که تشنه هستید آب بنوشید. نیاز بدن شما به مصرف آب بسته به سن، جنسیت و سبک زندگی شما متفاوت خواهد بود. افرادی که در مناطق گرمسیر زندگی می‌کنند، فعالیت بدنی دارند، اسهال یا استفراغ دارند یا باردار هستند معمولاً نیاز بیشتری به نوشیدن آب دارند.

نکاتی برای جلوگیری از کم‌آبی بدن

راه شماره یک برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، نوشیدن آب معمولی است.

بسیاری از افراد برایشان سخت است که در طول روز آب بنوشند. در ادامه نکاتی از مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها  (CDC)برای افزایش مصرف آب و حفظ رطوبت بدن برایتان مطرح می‌کنیم.

• یک بطری آب قابل استفاده مجدد برداشته و به میزان نیاز آن را پر کنید.
• در وعده‌های غذایی آب را سرو کنید.
• لیموترش یا میوه‌های دیگر را به آب اضافه کنید تا آب طعم بهتری برای شما داشته باشد.
• آب معمولی را بجای نوشیدن نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه یا آبمیوه‌ها و نوشیدنی‌های جایگزین ورزشی انتخاب کنید.
• از نوشیدنی‌های دارای کافئین بیش از حد پرهیز کنید، زیرا ممکن است باعث خشکی بدن یا دهیدراته شدن شود.

همچنین می‌توانید با مصرف میوه‌ها و سبزیجات حاوی آب بالا مانند هندوانه یا خیار، مصرف آب خود را افزایش دهید.

در ادامه راه‌های دیگری برای جلوگیری از دهیدراته شدن بدن مطرح شده است.

وقتی تشنه هستید و یا حتی وقتی که تشنه نیستید، آب بنوشید:

احساس تشنگی نشانه نیاز بدن شما به آب است. به نشانه‌های بدن خود اعتماد کنید و وقتی که احساس تشنگی می‌کنید آب بنوشید. اما باید همچنین بررسی کنید و اطمینان حاصل کنید که حتی اگر تشنه نیستید، مصرف روزانه کافی آب را داشته باشید.

به رنگ ادرار خود را دقت کنید:

رنگ ادرار شما می‌تواند سطح رطوبت بدن شما را نشان دهد. رنگ مناسب و نرمال، کمرنگ و رنگی مانند کاهی است. ادرار تیره ممکن است نشانه این باشد که باید مصرف آب خود را افزایش دهید.

تعادل الکترولیت بدن را در نظر بگیرید:

اگر شما فعالیت‌های بدنی سنگین انجام می‌دهید یا به شدت عرق می‌کنید، با مصرف نوشیدنی‌های سالم یا مواد مغذی دارای الکترولیت می‌توانید به حفظ سطح مناسب رطوبت بدن کمک کنید.

آیا می‌توانید بیش از حد آب بنوشید؟

آب برای بقا ما انسان‌ها ضروری است. نقش حیاتی در حفظ عملکردهای بدن، کمک به هضم دستگاه گوارش و تنظیم دمای بدن دارد. معمولاً به ما گفته می‌شود که روزانه آب زیادی بنوشیم تا میزان آب بدنمان را حفظ کنیم، اما آیا خوب است آب را زیاد مصرف کنیم؟ به طور شگفت‌آور، پاسخ مثبت است. نکته مهم این است که اگرچه خیلی کم پیش می‌آید، اما ممکن است شما زیاد آب بنوشید و منجر به مسمومیت آبی شود و یا در حالت شدیدتر آن دچار هیپوناترمی شوید.

مسمومیت آبی و هیپوناترمی زمانی رخ می‌دهد که تعادل الکترولیت‌ها، به خصوص سدیم در بدن بهم می‌ریزد، که در اصل به دلیل نوشیدن زیاد آب در یک بازه زمانی کوتاه است. این شرایط در موارد خاصی مانند ورزش‌های استقامتی یا فعالیت‌های بدنی شدیدی که باعث تعریق زیاد می‌شوند، رایج‌تر است. ورزشکارانی که مقدار زیادی آب می‌نوشند بدون این که الکترولیت‌های حیاتی را بازپردازش کنند، در معرض خطر مسمومیت آب قرار می‌گیرند.

سدیم یک الکترولیت ضروری است که به تنظیم تعادل مایعات در بدن کمک می‌کند و برای عملکرد عصبی و عضلانی حیاتی است. وقتی سطح سدیم در خون به دلیل مصرف زیاد آب، بیش از حد رقیق می‌شود، می‌تواند منجر به علائم مختلفی مانند تهوع، سردرد، سرگیجه، تشنج و در موارد شدید حتی کما شود. در موارد شدید، ممکن است جان انسان را به خطر بی‌اندازد. درمان معمولاً شامل رفع علت اصلی و بازگرداندن تعادل سدیم از طریق تغییرات رژیم غذایی، داروها یا تزریق مایعات وریدی است. اگر شما مشکوک به مسمومیت آبی یا هیپوناترمی هستید، بایستی حتما و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

پس چقدر آب مصرف کنیم؟

یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ گزارش داد که کلیه‌ها می‌توانند حدود ۲۰ تا ۲۸ لیتر آب را روزانه از بدن دفع کنند، اما آن‌ها نمی‌توانند بیش از ۰.۸ تا ۱.۰ لیتر در هر ساعت دفع کنند. بنابراین، برای جلوگیری از مسمومیت آبی و هیپوناترمی، باید از نوشیدن بیش از حدود ۱ لیتر مایعات در هر ساعت خودداری کنید.

به طور کلی، توصیه می‌شود که روزانه حدود هشت لیوان آب بنوشید، که حدود دو لیتر یا نیم گالن است. با این حال، این راهنمایی عمومی ممکن است بسته به عواملی مانند سن، وزن، سطح فعالیت و آب و هوا متفاوت باشد. مهم است که به سیگنال‌های بدن خود با دقت گوش دهید و بر این اساس میزان آب مصرفی بدن خود را تامین کنید. اگر شک دارید که بدن شما به چقدر آب نیاز دارد، مشاوره با یک پزشک می‌تواند راهنمایی مختص شرایط بدنی شما ارائه دهد.

مهم است به یاد داشته باشید که هیپوناترمی نسبتاً نادر است و اکثر افراد می‌توانند با نوشیدن آب به میزان متعادل و گوش دادن به سیگنال‌های بدن خود تعادل سالمی از مایعات و الکترولیت‌ها حفظ کنند.

یادداشتی از تیراد

عوامل زیادی می‌توانند بر عملکرد تیروئید شما تأثیر بگذارند و مدیریت یک اختلال کم‌کاری تیروئید می‌تواند پیچیده باشد. تیراد در تلاش است این را با مراقبت از تیروئید توسط متخصصان برتر تیروئید آسان‌تر می‌کند. با انجام آزمایش ها میزان عملکرد تیروئید خود را اندازه‌گیری کنید. همچنین آنتی‌بادی‌های تیروئید را اندازه‌گیری کنید که نشان می‌دهد آیا شما مبتلا به اختلال خودایمنی تیروئیدی هستید یا خیر. در نهایت فراموش نکنید که آب به میزان کافی بنوشید!