سونوگرافی داپلر چیست؟

سونوگرافی داپلر چیست و در چه مواقعی تجویز می‌شود؟

تغییر سرعت و میزان گردش خون در رگ‌ها می‌تواند نشان دهنده برخی امراض در بدن انسان باشد. بررسی سرعت و جریان خون از طریق دستگاه سونو داپلر انجام می‌شود. سونوگرافی داپلر یک روش غیر تهاجمی (بدون سوزن و تزریق) است که برای تخمین جریان خون از رگ‌های خونی به کار می‌رود. این دستگاه از طریق انتقال امواج صوتی فرکانس بالا (اولتراسوند) و رد شدن از سلول‌های خونی، از امواج صوتی برای تشکیل تصاویر استفاده می‌کند. در حقیقت سونوگرافی داپلر یک روش تصویربرداری است که با استفاده از تلفیق روش‌های اولتراسونیک (سونوگرافی) و همین طور تکنیک اکو پالس برای تولید نقش‌های رنگی بر روی تصاویری خاکستری رنگی، که از بافت‌ها به دست می‌آید استفاده می‌کند.

یک استفاده معمول از این روش در بررسی انتقال خون در رگ‌های قلب و همچنین رگ‌های گردن برای خونرسانی به مغز است، ولیکن می‌تواند برای تصویر برداری از بافت‌های جامد متحرک در بدن همانند دیواره‌های قلب نیز استفاده شود. این روش، یک شیوه ارزشمند در تشخیص‌های بالینی است و در بسیاری از مراکز تصویربرداری از آن استفاده می‌کنند.

از سونوگرافی داپلر برای تشخیص این موارد استفاده می‌شود:

• لخته شدن خون
• بررسی نارسایی‌های وریدی و عملکرد ضعیف دریچه‌های خون در رگ‌های پا که می‌تواند باعث جمع شدن خون و یا مایعات در پاهای بیمار شود
• نقص دریچه‌های قلب و بیماری‌های مادرزادی قلبی
• پیدا کردن عروق مسدود شده
• بیماری‌های عروق محیطی از قبیل کم شدن گردش خون در پاها
• آنوریسم (برآمدگی توتی شکل در رگ‌ها که با کاهش ضخامت دیواره رگ‌ها و پارگی می‌تواند منجر به خونریزی داخلی شود)
• محدود شدن و کم شدن جریان خون در برخی قسمت‌ها مانند رگ گردن

در طول سونو داپلر چه اتفاقی می‌افتد؟

سونوگرافی داپلر با اندازه گیری میزان تغییر در یک فرکانس مشخص می‌تواند سرعت جریان خون را تخمین بزند. در طی سونوگرافی دکتر متخصص رادیولوژی با چرخاندن یک پروب آغشته به ژل سونوگرافی، در ناحیه مورد نظر، شرایط را بررسی می‌کند.

این روش به عنوان یک روش جایگزین برای موارد تهاجمی مانند آنژیوگرافی انجام می‌شود. در روش آنژیوگرافی با تزریق یک ماده رنگی در رگ‌های خونی و با کمک اشعه ایکس تصویر مورد نظر نشان داده می‌شود.

از طریق این نوع سونوگرافی متخصص رادیولوژی می‌تواند متوجه صدمات و آسیب‌هایی بشود که به رگ‌ها و بافت اطراف آن رسیده است.

مزایای انجام سونوگرافی داپلر

• ارائه یک تصویر کلی از جریان خون در قلب و یا عروق
• تشخیص سریع دریچه‌ها، رگ‌ها و جریان آشفته
• بررسی مسیر و جریان خون
• ترکیب حجم و درصد عروق در حالت سه بعدی
• اندازه گیری جریان خون با کمک پالس موج

چه زمانی پزشک استفاده از سونوگرافی داپلر را توصیه می‌کند؟

پزشک در صورت وجود علائمی در معاینات بالینی بیمار احتمال وجود مشکلاتی را بررسی می‌کند در اغلب موارد تشخیص‌های ذیل وی را به انجام این تست تشویق می‌کند.

• زمانی که لازم است تنگی و یا ترومبوز وریدی شناسایی شود.
• در صورت احتمال وجود پلاک (لخته خون) در رگ‌ها و جریان خونی که به وسیله این پلاک تحت تاثیر قرار گرفته است.
• جهت بررسی جریان خون پس از سکته و یا شرایط دیگری که بر روی جریان خون اثر می‌گذارند.
• همچنین زمانی که پزشک بخواهد بر جریان خون به سمت اندام‌های اصلی مانند قلب، پانکراس کبدی، مغز، آئورت شکمی، کاروتید و… نظارت داشته باشد.

مهمترین کاربردهای سونو داپلر

تشخیص ترومبوزهای وریدی

ترومبوز‌های وریدی عمقی (DVT) یا به عبارتی لخته‌هایی که در رگ‌های عمقی بیمار (معمولا در پاها) به وجود می‌آیند، می‌تواند باعث مشکلات جدی‌تری در بیمار شود. از جمله اینکه لخته‌ها شکسته و وارد سرخرگ‌های بزرگ منتهی به ریه‌ها شوند که می‌تواند مرگ و یا عوارض جدی و دائمی را برای بیمار به وجود بیاورد. این اختلال در خانم‌های بالای ۴۰ سال بیشتر اتفاق می‌افتد. دکتر رادیولوژی توسط سونوگرافی داپلر این رگ‌ها را بررسی می‌کند تا از وجود و یا عدم وجود لخته‌ها در این رگ‌های عمقی مطمئن شود. این یک خطر جدی محسوب می‌شود بنابراین توصیه پزشکان و متخصصان این است که در صورت وجود علائم حتماً این تست را انجام دهند تا از عوارض بعدی آن و مشکلاتی که چه به لحاظ مالی و چه به لحاظ جانی بیمار را تهدید می‌کند جلوگیری کند. 

بیماری‌های شریان‌های محیطی

بیماری شریان‌های محیطی (PAD) زمانی اتفاق می‌افتد که بر اثر تنگ و یا باریک شدن شریان‌های محیطی، خونرسانی به بافت‌ها به طور دائمی و یا به طور موقت کاهش پیدا کند (ایسکمی) و این بیماری اکثراً در اثر ایجاد لخته در دیواره داخلی شریان‌ها به وجود می‌آید و به این ترتیب زندگی بیمار را تهدید می‌کند. از موارد خطرناک ایسکمی می‌توان به ایسکمی در مغز اشاره کرد که منجر به آسیب به بافت مغزی و مرگ سلول‌های مغز می‌گردد. تکنولوژی سونوگرافی داپلر کمک می‌کند تا این شریان‌ها بررسی و پزشک از وجود لخته‌ها اطلاع پیدا کند. در صورت وجود لخته‌ها دکتر فوق تخصص اینترونشن با کمک کویل و استنت لخته را شکسته و سپس آن را با یک وسیله مکنده از رگ‌ها جمع آوری می‌کند و یا در مواردی که گرفتگی محدود بوده و لخته کوچک باشد با کمک دارو اقدام به رفع آن می‌نماید.

وریدهای مسدود شده

تشخیص وریدهای مسدود شده توسط متخصص رادیولوژی و در دستگاه داپلر از دیگر موارد شایعی است که در این تست مطرح می‌گردد. مسدود شدن رگ‌ها با ایجاد یک سری علائم بالینی در بیمار همراه است که در صورت بروز هر کدام از این علائم پزشک به معاینه‌ی بیشتر می‌پردازد. در صورتی که پزشک احتمال مسدودی رگ‌ها را تشخیص دهد، توصیه می‌کند تا با استفاده از این تست آن‌ها را بررسی کرده و پیش از ایجاد مشکلات جدی آن‌ها را درمان کنند.

درمان واریس با کمک سونوگرافی داپلر

از دیگر کاربردهای سونوگرافی کالر داپلر هدایت ابزارهای درمانی به داخل عروق معیوب است. به طور مثال در واریس اندام تحتانی الکترود R.F با هدایت سونوگرافی کالر داپلر به محل عروق معیوب هدایت می‌شود و بدون نیاز به برش و جراحی با امواج R.F باعث درمان رگ‌های واریسی می‌گردد. در این روش درمان وریدهای واریسی بدون برش جراحی و بیهوشی، به طور سرپایی در مطب قابل درمان است.

به طور کلی سونوگرافی داپلر یک تکنولوژی بی خطر، پر منفعت و دستگاهی است که به خوبی و با حساسیت‌های بالا می‌تواند به پزشک در تشخیص بیماری‌ها کمک کند و به این علت که بدون درد و غیر تهاجمی می‌باشد برای بیمار آزار و مشکلی به وجود نمی‌آورد، قبل از انجام این تست آمادگی لازم نیست و تنها پوشیدن یک لباس راحت برای انجام سونو داپلر کافیست.

موسسه تصویربرداری تیراد ضمن مجهز بودن به دستگاه‌های پیشرفته سونوگرافی و کالر داپلر و نیز تکنولوژی جدید آنژیو پلاس (Angioplas) که جریان خون بسیار کم را مشخص می‌کند به تشخیص بهتر توده‌های سر و گردن کمک می‌کند.

بیماران محترم می‌توانند جهت انجام تست سونوگرافی داپلر با مرکز تصویر برداری فوق تخصص تیراد تماس حاصل نمایند.

آیا این مطلب مفید بود؟ امتیاز بدهید.

دکتر حجت ابراهیمی نیک

دکتر حجت ابراهیمی نیک

فلوشیپ فوق تخصصی رادیولوژی مداخله ای ، متخصص رادیولوژی

عضو هیئت مدیره مرکز سونوگرافی تیراد

طی دوره های آموزشی در کشورهای چین، کره جنوبی، آلمان و ایتالیا در زمینه درمان بیماریهای تیروئید با کمک روشهای کمتر تهاجمی

اولین پزشک ایرانی که موفق به درمان توه های تیروئیدی به روش آر اف در ایران شدند