یکی از مهم‌ترین اصول درمان کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism)، پیدا کردن داروی مناسب است. درمان جایگزینی هورمون تیروئید، به بدن شما کمک می‌کند تا کمبود هورمون‌هایی را که غده تیروئید قادر به تولید آن‌ها نیست، جبران کند.
سریع پیدا کنید
اما نکته‌ی مهم این است که حتی اگر داروی مناسب را پیدا کرده باشید، نحوه و زمان مصرف این دارو نقش بسیار زیادی در اثرگذاری آن دارد. در این مقاله از تیراد، می‌خواهیم همه نکاتی را که باید درباره مصرف داروی تیروئید بدانید با هم مرور کنیم.
نکات مهم هنگام دریافت داروی تیروئید از داروخانه
برای اینکه بهترین نتیجه را از داروی تیروئید خود بگیرید، نکات مهم از همان لحظه‌ی دریافت دارو از داروخانه شروع می‌شود. چه در حال شروع داروی جدید باشید و چه برای تمدید نسخه اقدام کنید، حتماً موارد زیر را هنگام تحویل دارو بررسی کنید:
- مطمئن شوید دارویی که دریافت می‌کنید دقیقاً همان داروی تجویزشده پزشک است.
- دوز (مقدار) دارو با نسخه‌ی شما یکسان باشد.
- دارو تاریخ انقضای معتبر داشته باشد.
- تعداد قرص‌ها مطابق با نسخه شما باشد.
نکته مهم درباره برند داروی تیروئید
گاهی داروخانه ممکن است برند داروی شما را تغییر دهد. درحالی‌که ماده مؤثره دارو یکی است، اما وجود ترکیبات جانبی متفاوت در برندهای مختلف می‌تواند روی جذب دارو تأثیر بگذارد.
اگر برند داروی شما تغییر کرد:
- به پزشک خود اطلاع دهید.
- ممکن است نیاز به بررسی دوباره دوز دارو باشد.
شما به‌عنوان بیمار این حق را دارید که از داروخانه بخواهید دقیقاً همان دارویی را تحویل دهند که پزشک نسخه کرده است.
چرا پیدا کردن دوز مناسب داروی تیروئید زمان‌بر است؟
معمولاً چند هفته زمان می‌برد تا پزشک دوز مناسب هورمون تیروئید شما را تنظیم کند. توصیه می‌شود حدود ۶ تا ۸ هفته بعد از شروع داروی جدید، آزمایش تیروئید بدهید تا مشخص شود دوز مصرفی مناسب است یا نیاز به تغییر دارد.
علائم مصرف بیش از حد داروی تیروئید
مصرف بیش از حد هورمون تیروئید می‌تواند علائمی مشابه پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) ایجاد کند، مثل:
- افزایش اشتها
- اختلال در خواب یا بی‌خوابی
- تپش یا نامنظمی ضربان قلب
- لرزش دست یا بدن
البته در صورت تنظیم درست دوز دارو، این علائم نباید ایجاد شوند.
بهترین زمان برای مصرف داروی تیروئید چه زمانی است؟
معمولاً توصیه می‌شود که داروی تیروئید را صبح‌ها، ناشتا و حداقل یک ساعت قبل از صبحانه مصرف کنید. همچنین بهتر است تا ۳ تا ۴ ساعت بعد از مصرف دارو از مصرف مکمل‌ها یا داروهای حاوی آهن یا کلسیم خودداری شود، چون جذب دارو را کاهش می‌دهند.
نوشیدنی‌هایی مثل قهوه، شیر یا آب گریپ‌فروت هم بهتر است حداقل یک ساعت بعد از مصرف داروی تیروئید استفاده شوند.
مهم‌ترین نکته درباره زمان مصرف داروی تیروئید
مهم‌تر از صبح یا شب خوردن دارو، این است که داروی خود را هر روز در یک ساعت مشخص و ثابت مصرف کنید. فرقی ندارد داروی شما:
- لووتیروکسین (Levothyroxine)
- لیوتیرونین (Liothyronine / Cytomel)
- داروی تیروئید طبیعی (Natural Desiccated Thyroid)
- یا داروی ترکیبی مخصوص (Compounded Thyroid Medication)
باشد، ثبات زمان مصرف بسیار مهم است.
آیا می‌توان داروی تیروئید را شب مصرف کرد؟
تحقیقات نشان داده که مصرف لووتیروکسین در شب می‌تواند باعث افزایش جذب بهتر دارو و بهبود سطح هورمون تیروئید در بدن شود.
مزیت مصرف داروی تیروئید در شب این است که:
- آزادی بیشتری برای خوردن، نوشیدن و مصرف مکمل‌ها در صبح خواهید داشت.
اما اگر قصد دارید زمان مصرف داروی تیروئید خود را از صبح به شب (یا برعکس) تغییر دهید، حتماً باید مجدد آزمایش تیروئید بدهید تا اگر نیاز بود، دوز داروی شما تنظیم شود.
آیا تقسیم قرص تیروئید مجاز است؟
بعضی از افراد ممکن است برای صرفه‌جویی یا مصرف دوز کمتر، قرص لووتیروکسین یا لیوتیرونین را نصف کنند. این کار معمولاً توصیه نمی‌شود؛ چرا که:
- ماده مؤثره دارو در سطح قرص ممکن است یکنواخت نباشد.
- دارو شاخص درمانی باریکی دارد و نصف کردن می‌تواند باعث نوسان دوز مصرفی شود.
در مورد داروهای حاوی T3 مثل لیوتیرونین (Cytomel) یا داروهای ترکیبی T4/T3، گاهی تقسیم دوز می‌تواند مفید باشد. مثلاً:
- نصف دوز صبح
- نصف دیگر بعد از ناهار یا عصر
اما این کار حتماً باید زیر نظر پزشک انجام شود.
چه عواملی جذب داروی تیروئید را کاهش می‌دهند؟
برای جذب بهتر، داروی تیروئید را باید با یک لیوان آب ساده مصرف کنید.
در مورد لووتیروکسین مایع (مثل Tirosint-SOL) می‌توانید محتویات آمپول را مستقیم در دهان بریزید یا در آب حل کرده و بلافاصله بنوشید.
نکته مهم:
شاید دیده باشید بعضی افراد توصیه می‌کنند قرص لووتیروکسین را:
- بجوید
- یا زیر زبان بگذارید تا حل شود
اما برای لووتیروکسین قرصی، شواهد علمی کافی برای تأثیر بهتر این روش وجود ندارد و توصیه نمی‌شود.
البته بعضی از افراد درباره داروهای تیروئید طبیعی (Natural Thyroid) تجربه‌ی شخصی خوبی از این روش گزارش داده‌اند.
توصیه پایانی:
قبل از هرگونه تغییر در نحوه مصرف داروی تیروئید، حتماً با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
بهترین روش مصرف داروی تیروئید چگونه است؟
برای گرفتن بهترین نتیجه از داروی تیروئید، فاصله‌ی زمانی بین مصرف دارو و خوردن برخی غذاها، نوشیدنی‌ها یا مکمل‌ها بسیار مهم است.
در ادامه، به نکات کلی درباره زمان مناسب مصرف داروی تیروئید در کنار مواد غذایی و مکمل‌ها اشاره شده است.
جدول زمان‌بندی پیشنهادی مصرف داروی تیروئید و غذاها:
| فاصله‌ی مناسب با مصرف داروی تیروئید | ماده غذایی یا مکمل |
| حداقل ۱ ساعت بعد از دارو | قهوه، شیر، آبمیوه (مخصوصاً گریپ‌فروت) |
| ۳ تا ۴ ساعت بعد از دارو | مکمل آهن یا کلسیم |
| حداقل ۴ ساعت بعد از دارو | داروهای ضداسید معده |
| بهتر است حداقل ۲ ساعت فاصله داشته باشد. | غذاهای پُرفیبر یا سویا |
اگر نمی‌توانی داروی تیروئید را ناشتا بخوری چطور؟
برخی افراد نمی‌توانند داروی تیروئید را ناشتا مصرف کنند. در این حالت، نکته‌ی طلایی این است که همیشه به یک شکل ثابت دارو را مصرف کنی؛ یعنی یا همیشه با غذا یا همیشه بدون غذا تا نتیجه آزمایشات تیروئید شما پایدار بماند.
شرایط خاص و داروهایی که جذب داروی تیروئید را مختل می‌کنند
🔹 داروهای ضد رفلاکس معده (PPI) مانند پرویزک یا امپرازول می‌توانند جذب لووتیروکسین را کاهش دهند. بهترین راه برای این افراد استفاده از لووتیروکسین مایع (Tirosint-SOL) است که جذب آن کمتر تحت تأثیر این داروها قرار می‌گیرد.
🔹 بیوتین (ویتامین B7) که معمولاً در مکمل‌های پوست و مو به مقدار زیاد وجود دارد، می‌تواند نتیجه آزمایش تیروئید را غیرواقعی نشان دهد:
انجمن تیروئید آمریکا توصیه می‌کند حداقل ۲ روز قبل از آزمایش تیروئید، مصرف بیوتین قطع شود تا نتیجه دقیق‌تر باشد.
آیا قبل از آزمایش خون، داروی تیروئید را مصرف کنیم یا نه؟
سوالی که خیلی از بیماران دارند این است که آیا صبح روز آزمایش، داروی تیروئید خود را بخورند یا نه؟
پاسخ بستگی به نوع داروی شما دارد:
- اگر فقط لووتیروکسین (T4) مصرف می‌کنید:
- فرقی ندارد دارو را خورده باشید یا نه، چون سطح هورمون در طول روز تغییر زیادی نمی‌کند.
- اگر داروی شما حاوی T3 است (مثل لیوتیرونین یا داروی ترکیبی):
- ثبات و نظم در مصرف دارو و زمان آزمایش بسیار مهم است.
- حتماً با پزشک هماهنگ کنید.
- بعضی پزشکان ترجیح می‌دهند دارو قبل از آزمایش مصرف شود تا سطح واقعی Free T3 با دارو بررسی شود.
نکته مهم:
در هر حال، بهتر است همیشه:
- زمان مصرف دارو
- و زمان انجام آزمایش
ثابت و یکسان باشد تا نتایج آزمایشات قابل مقایسه و دقیق باشد.
دکتر حسین چگینی فلوشیپ فوق تخصصی رادیولوژی مداخله ای از دانشگاه تهران و متخصص رادیولوژی
موسس موسسه سونوگرافی و تصویربرداری تیراد
دارای گواهینامه نورورادیولوژی اروپا ESNR
عضو کمیته اینترونشن انجمن رادیولوژی ایران
۲ دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
سلام ایاگره های تیروییدی خطرناک هستند
سلام، وقت بخیر
بستگی به نوع گره دارد.