اگر پزشک، درمان با ید رادیواکتیو (RAI) را برای شما به‌عنوان بخشی از روند درمان بیماری‌هایی مانند گریوز (Graves’ disease)، پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) یا سرطان تیروئید تجویز کرده باشد، معمولاً این درمان به‌صورت سرپایی انجام می‌شود.
سریع پیدا کنید
در این نوع درمان، از ماده‌ای به‌نام ید رادیواکتیو ۱۳۱ (Iodine-131) استفاده می‌شود که ممکن است پس از مصرف، اطرافیان شما را نیز در معرض تابش‌های پرتوگیر قرار دهد.
هرچند این میزان تابش معمولاً پایین و کنترل‌شده است، اما از نظر علمی، امکان تأثیر منفی بر غده تیروئید سایر اعضای خانواده، به‌ویژه کودکان و زنان باردار، وجود دارد.
به همین دلیل، تیم درمانی مجموعه تیراد به شما توصیه‌هایی دقیق و کاربردی ارائه خواهد داد تا:
- از میزان انتشار پرتو به دیگران بکاهید.
- ایمنی اعضای خانواده را حفظ کنید.
- و دوران پس از درمان را با آرامش بیشتری سپری کنید.
بیشتر بخوانید: زندگی پس از جراحی سرطان تیروئید
چطور از دیگران پس از درمان با ید رادیواکتیو محافظت کنیم؟
در ادامه، فهرستی از توصیه‌های ایمنی پس از درمان با ید رادیواکتیو (RAI) ارائه شده است که به شما کمک می‌کند از در معرض قرار گرفتن دیگران — از جمله حیوانات خانگی — نسبت به ید ۱۳۱ که ممکن است در ترشحات بدن یا از طریق تماس نزدیک منتقل شود، جلوگیری کنید.
توجه داشته باشید که مدت زمان لازم برای رعایت این محدودیت‌ها بسته به دوز دریافتی متفاوت است. بنابراین پیش از شروع درمان، حتماً جزئیات را با پزشک خود در میان بگذارید.
فاصله‌گذاری با اطرافیان را رعایت کنید.
برای کاهش خطر تابش پرتو به دیگران، اقدامات زیر را پس از درمان با RAI رعایت کنید:
- حداقل به مدت ۳ تا ۱۱ روز، فاصله‌ای بیش از ۲ متر (۶ فوت) از دیگران – از جمله اعضای خانواده، همکاران، و افراد عمومی – حفظ کنید.
- این به معنای پرهیز از استفاده از وسایل نقلیه عمومی، هتل‌ها، خودروهای اشتراکی، و در برخی موارد، محل کار است.
- در یک اتاق جداگانه بخوابید و در این مدت از داشتن رابطه جنسی خودداری کنید. حفظ فاصله‌ی حداقل ۶ فوت در زمان خواب با سایر بزرگسالان الزامی است.
- تا ۶ تا ۲۳ روز از خوابیدن در کنار زنان باردار، نوزادان یا کودکان خودداری کنید. بر اساس گزارش کمیسیون نظارت هسته‌ای آمریکا، توصیه می‌شود کودکان و نوزادان در این بازه زمانی در منزل حضور نداشته باشند.
- برای محافظت از حیوانات خانگی (به‌ویژه آن‌هایی که نزدیک به شما می‌خوابند)، تا ۲۱ روز از خوابیدن کنار آن‌ها خودداری نمایید.
پزشک یا کارشناس مراقبت‌های پزشکی شما، دستورالعمل‌های دقیق و متناسب با دوز مصرفی‌تان را ارائه خواهد داد تا بتوانید از اطرافیان‌تان — به‌ویژه اعضای خانواده — به‌درستی محافظت کنید.
بیشتر بخوانید: افسردگی بعد از یدتراپی؛ دلایل، علائم و راهکارها
نوزادان و کودکان: گروه‌های حساس در برابر پرتو
نوزادان و کودکان نسبت به اثرات پرتو بسیار حساس‌تر هستند. بنابراین باید توجه ویژه‌ای به حفظ فاصله از آن‌ها پس از درمان با ید رادیواکتیو داشته باشید.
اگر شرایط زندگی شما به گونه‌ای است که نمی‌توانید تماس مستقیم یا غیرمستقیم با کودکان را به‌طور کامل حذف کنید، بهتر است با پزشک خود در مورد احتمال بستری شدن در بیمارستان پس از درمان RAI مشورت کنید.
هرچند بستری شدن پس از درمان با ید رادیواکتیو در آمریکا و بسیاری از کشورها رایج نیست، اما در صورتی که دوز بالایی دریافت کرده‌اید و امکان ایزوله شدن در خانه برایتان فراهم نیست، این گزینه می‌تواند بررسی شود.
نکات ایمنی در خانه
برای کاهش بیشتر احتمال انتقال پرتو به اعضای خانواده، به نکات زیر توجه کنید:
- از وسایل شخصی مشترک استفاده نکنید: حوله، تیغ اصلاح، مسواک، لیوان، قاشق، چنگال و بشقاب نباید بین شما و دیگران مشترک باشد.
- برای دیگران غذا درست نکنید.
- از ظروف یک‌بار مصرف استفاده کنید و پس از مصرف، آن‌ها را در کیسه‌ای پلاستیکی مخصوص دور بیندازید.
- لباس‌های خود را جداگانه بشویید.
نکاتی برای سفر پس از درمان RAI
اگر قصد دارید در روزها یا هفته‌های پس از درمان با ید رادیواکتیو:
- با هواپیما سفر کنید.
- یا از مرز بین‌المللی عبور کنید.
باید از پزشک معالج خود نامه‌ای رسمی دریافت کنید که در آن ذکر شده شما تحت درمان پزشکی با مواد رادیواکتیو قرار گرفته‌اید. دستگاه‌های امنیتی در فرودگاه‌ها یا گیت‌های مرزی ممکن است نسبت به این مواد حساس باشند و هشدار بدهند.
بعد از درمان: نیاز به داروهای جایگزین تیروئید
اغلب بیمارانی که درمان RAI دریافت می‌کنند، در نهایت دچار کم‌کاری تیروئید می‌شوند و لازم است به‌صورت دائمی از داروهای جایگزین هورمون تیروئید استفاده کنند. مصرف این داروها باید زیر نظر پزشک انجام شود و سطح هورمون‌ها به‌صورت دوره‌ای بررسی شود.
بیشتر بخوانید: گریوز و افسردگی و درک علائم این دو بیماری در کنار هم
توصیه‌های رسمی و منابع معتبر
پیش از شروع درمان با ید رادیواکتیو، پیشنهاد می‌کنیم:
- راهنمای ایمنی پس از RAI را به‌طور کامل مطالعه کنید.
- و با پزشک خود در مورد چگونگی اجرای دقیق آن‌ها در شرایط زندگی‌تان گفت‌وگو داشته باشید.
این اطلاعات می‌توانند نقش مهمی در حفظ سلامت شما و خانواده‌تان ایفا کنند.
دکتر حجت ابراهیمی نیک
فلوشیپ فوق تخصصی رادیولوژی مداخله ای، متخصص رادیولوژی
عضو هیئت مدیره موسسه سونوگرافی تیراد
طی دوره های آموزشی در کشورهای چین، کره جنوبی، آلمان و ایتالیا در زمینه درمان بیماریهای تیروئید با کمک روشهای کمتر تهاجمی
اولین پزشک ایرانی که موفق به درمان توه های تیروئیدی به روش آر اف در ایران شدند.
