همه چیز درباره گواتر تیروئید از تشخیص تا درمان

بیماری گواتر

گواتر به معنی تیروئید بزرگ است و گواتر تیروئید به این معنی است که تیروئید شما بیش از حد رشد کرده است. در اکثر غریب به اتفاق موارد گواتر تیروئید یک بیمار خوش خیم و غیر سرطانی است. یکی از مشکلاتی که گواتر ایجاد می‌کند بزرگی آن است که می‌تواند بر روی دیگر ساختارها در گردن فشار وارد کرده و علائمی را که در این مقاله بیان کرده‌ام به دنبال داشته باشد. گواتر معمولا به دلیل وجود چندین ندول در تیروئید به وجود می‌آید و ندرتاٌ این ندول می‌تواند سرطانی باشد. (در همین سایت (سایت موسسه تیراد) روش‌های امروزی و کمتر تهاجمی برای درمان سرطان تیروئید و نیز تست‌های تشخیصی از جمله سونوگرافی تیروئید آمده است) این مقاله به شما می‌گوید چه زمانی نگران گواتر باشید، علائم آن چیست، تشخیص آن چگونه است و درمان تیروئید به چه طریقی انجام می‌شود.

گواتر تیروئید چیست؟

گواتر تیروئید در واقع شرایطی است که در آن یک ندول غیر طبیعی بزرگ در غده تیروئید بیمار به وجود می‌آید. اگر تصویر کسانی را که دچار گواتر هستند نگاه کنید متوجه می‌شوید که غده تیروئید آن‌ها متورم و سفت شده است. شاید تصور کنید که این‌ها عضلات گردن هستند و آن‌ها را محکم و بدون حرکت ببینید. این توده‌ها خیلی زیاد حرکت نمی‌کنند، در بسیاری مواقع گواترها دردناک نیستند ولی ممکن است علائمی را به دلیل سایزشان نشان دهند.

شایع‌ترین علامت گواتر وجود یک توده در گردن است، از دیگر علائم نشان دهنده‌ی گواتر مشکل بلع، تنفس و در موارد شدید حتی تغییر صدا و یا از بین رفتن تارهای صوتی می‌باشد.
در سراسر جهان مهم‌ترین دلیل گواتر، نبودن ید در غذای روزانه مردم بود و از زمانی که ید به نمک خوراکی اضافه شده شیوع گواتر در کشور به شدت کاهش داشته است، ولیکن امروزه بیشترین دلیل گواتر تیروئید، پرکاری بیش از حد غده تیروئید، هایپر تیروئیدیسم و یا کم کاری تیروئید و ترشح کمتر از حد هورمون و یا گواتر مولتی ندولار (وجود چندین گره در تیروئید) است.
همچنین دو نوع بیماری خود ایمنی (سلول‌های ایمنی بدن به سلول‌های خودی حمله ور می‌شوند) به نام‌های هاشیموتو و بیماری گریوز بیماری‌هایی هستند که باعث گواتر می‌شوند.

بیماری هاشیموتو

بیماری تیروئید هاشیموتو در مراحل اولیه باعث رشد و بزرگ شدن غده تیروئید می‌شود. این بیماری به وسیله آزمایش تیروئید قابل تشخیص است، در واقع آنتی بادی‌های پروتئینی تولید شده توسط غده تیروئید به نام تیروگلوبولین می‌تواند نشان دهنده هاشیموتو باشد. گرچه در آزمایش خون افراد سالم نیز تیروگلوبولین موجود هست به این دلیل که این هورمون محرک تولید هورمون‌های تیروئید است ولیکن مقدار بیش از حد این پروتئین هشداری برای این است که مشکلی به وجود آمده است.
سونوگرافی غربالگری غالباً غده تیروئید و پسودوندول (ندول کاذب) را نشان می‌دهد، پسودوندول ندول‌های غیر محسوسی هستند که می‌توانند دلیلی برای این بیماری باشند که در سونوگرافی قابل تشخیص بوده و ممکن است در سونوگرافی‌های فالوآپ (سونوهای بعدی جهت پیگیری) دیده نشوند.

بیماری گریوز

این بیماری شرایطی را به وجود می‌آورد که سطح هورمون تیروئید بسیار زیاد می‌شود. علت ایجاد این بیماری تولید پروتئین ایمونوگلوبین تحریک کننده غده تیروئید است و با آزمایشات روتین تیروئید قابل تشخیص است. تولید هورمون تیروئید باعث بزرگ شدن غده تیروئید و گواتر تیروئید می‌شود.

علائم بیماری گواتر تیروئید

در بسیاری از مواقع گواتر تیروئید علائمی از خود نشان نمی‌دهد مگر اینکه با رشد کردن و بزرگ شدن نشان داده شود. در حقیقت در موارد زیادی گواتر تیروئید توسط یک آزمایش روتین دیگر و یا تصویربرداری با اشعه ایکس و اسکن به دلایل دیگر نشان داده می‌شود ولیکن اگر غده به اندازه زیادی رشد کرده باشد علائمی را از خود نشان می‌دهد که در اینجا آورده‌ایم:

• وجود یک توده و یا گره در گردن
• حس یک فشار ناخوشایند در گلو
• مشکل بلع و یا احساس اینکه چیزی در گلویتان است
• تولید بیش از حد هورمون با علائمی مانند: احساس گرما در بدن و عدم تحمل این گرما، لرزش بدن، عصبانیت، تپش و ضربان قلب سریع و یا غیر عادی

علت‌های بالقوه‌ای که می‌توانند منجر به گواتر تیروئید شوند

شرایطی وجود دارد که می‌تواند منجر به ایجاد بیماری گواتر تیروئید شود این شرایط را به صورت موردی در ادامه بیان کرده‌ایم.

کمبود ید

همانطور که می‌دانید رژیم غذایی با کمبود ید یکی از مهم‌ترین دلایلی است که می‌تواند منجر به گواتر تیروئید شود ولی در بسیاری از کشورها با اضافه کردن ید به نمک خوراکی این شرایط کنترل شده است.

رشد بیش از حد بافت نرمال تیروئید

دلیلی که باعث این نوع گواتر می‌شود هنوز شناخته نشده است، ولیکن در برخی مواقع این موضوع که به نام فولیکولار هایپر پلاژی خوانده می‌شود به دلیل رشد سلول‌های فولیکولار (که یک سلول طبیعی تیروئید است) ایجاد می‌شود. هر دو نوع سلول‌های هایپرپلاژی فولیکولار و آدنوم فولیکولار به وضوح سرطانی نیستند و نیازی به نگرانی درباره آن‌ها نیست و نیازی به برداشتن آن‌ها نیز نمی‌باشد، مگر آنکه شرایطی را ایجاد کنند که لزومی به برداشتن آن‌ها باشد.

کیست تیروئید

کیست‌های تیروئید حفره‌های پر از مایعی هستند که از تخریب آدنوم‌ها حاصل شده است، این کیست‌ها و مایع تولید شده در آن‌ها به نام کلوئید نامیده می‌شوند.

بهتر است بدانید دیگر برای درمان کیست تیروئید نیازی به جراحی نیست، تعداد بسیار زیادی از کیست‌ها و توده‌های تیروئید به روش آر اف و نیز به روش ماکرویو قابل درمان هستند و به این درمان‌ها به خوبی جواب می‌دهند. در این روش‌ها که با هدایت سونوگرافی انجام می‌شود تنها با یک سوزن باریک امواج به توده یا کیست منتقل می‌شود و سلول‌های کیست از بین می‌رود، به مقاله آر اف تیروئید مراجعه کنید.

سرطان تیروئید

گرچه احتمال اینکه یک گره تیروئید سرطانی باشد کم است ولی با این حال برخی عوامل هستند که می‌توانند این احتمال را افزایش دهند از جمله:

• سن کمتر از ۳۰ و بالای ۵۰ سال
• احتمال سرطان تیروئید در مردان بیشتر از زنان است
• سابقه خانوادگی مثبت در سرطان تیروئید
• سابقه خانوادگی در دیگر سرطان‌های غدد درون ریز
• سابقه تابش اشعه
• ندول‌های بزرگتر تیروئید
• فلج تارهای صوتی

گواتر تیروئید چگونه ارزیابی می‌شود؟

مواردی که برای تشخیص سرطان تیروئید نیاز است تا انجام شود به صورت موردی در ادامه لیست شده است. برای آشنایی با مواردی که برای ارزیابی بیماری گواتر تیروئید نیاز است همراه ما باشید.

ارزیابی بیماران گواتر تیروئید

• بررسی‌های فیزیکی و سوابق پزشکی
• سونوگرافی
• آزمایش خون
• TSH
• T3 و T4
• تست تیروگلوبولین (البته تمامی پزشکان این تست را تجویز نمی‌کنند)
• بررسی آنتی بادی تیروگلوبولین
• ایمونوگلوبولین
• FNA

برای انجام تست‌های تشخیصی سونوگرافی و FNA می‌توانید با شماره‌های مرکز فوق تخصصی تیراد تماس بگیرید.

بیوپسی FNA

اگر پزشک احتیاج به بررسی دقیق‌تری از آزمایشات پاتولوژی داشته باشد، آن را تجویز نموده و با هدایت دستگاه سونوگرافی و بدون نیاز به بیهوشی مقداری از محل مورد نظر را برداشته و برای آزمایش پاتولوژی ارسال می‌کند. در سایت موسسه تیراد و در قسمت خدمات می‌توانید اطلاعات کاملی را در زمینه روش‌های نمونه برداری و FNA به دست بیاورید.

مطالب پیشنهادی:

تیروئید پرکار چیست؟

چرا تیروئید کم کار می شود؟

آزمایش tsh چیست؟