غدد لنفاوی چیست؟

غدد لنفاوی، غدد کوچکی هستند که با استفاده از مایع شفافی که در سیستم لنفاوی در گردش است لنف را فیلتر می‌کنند و به‌طورکلی سیستم لنفاوی از کانال‌هایی در سراسر بدن ساخته شده است که شبیه به رگ‌های خونی هستند

غدد لنفاوی در سراسر بدن و در زیر پوست بسیاری از نقاط قرار دارند، از جمله:

•      زیر بغل
•      زیر فک
•      بالای استخوان ترقوه
•      در دو طرف گردن
•      در دو طرف کشاله‌ی ران

توجه داشته باشید که غدد لنفاوی متورم در دو طرف کشاله‌ی ران ممکن است هنگام راه رفتن یا خم شدن باعث درد شوند.

وظیفه‌ی غدد لنفاوی، ذخیره‌سازی گلبول‌های‌ سفید خون است که مسئولیت کشتن ارگانیسم‌های مهاجم را برعهده دارند؛ زمانی‌که باکتری‌ها، ویروس‌ها و سلول‌های غیرطبیعی یا بیمار از کانال‌های لنفاوی عبور می‌کنند، در غدد لنفاوی متوقف می‌شوند و هنگام مواجهه با عفونت یا بیماری، این غدد لنفاوی زباله‌هایی مانند باکتری‌ها و سلول‌های مرده یا بیمار را جمع می‌کنند.

علائم تورم غدد لنفاوی

لنفادنوپاتی نام دیگری برای تورم در غدد لنفاوی است؛ علائمی که ممکن است با تورم غدد لنفاوی همراه باشد عبارتند از:

•      سرفه کردن
•      خستگی
•      تب و لرز
•      آبریزش بینی
•      تعریق

علل تورم غدد لنفاوی

عفونت ها

درصورتی‌که ناحیه‌ای که گره‌های لنفاوی در آن قرار دارند عفونت کنند؛ غدد لنفاوی متورم می‌شوند؛ به عنوان مثال غدد لنفاوی گردن می‌توانند در پاسخ به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی متورم شوند.

تورم غدد لنفاوی در سر و گردن نیز ممکن است در اثر عفونت‌هایی مانند موارد زیر باشد:

•    عفونت گوش
•      عفونت سینوس
•      آنفولانزا
•      گلودرد استرپتوکوکی
•      مونونوکلئوز (مونو)
•      عفونت دندان، شامل یک دندان آبسه
•      عفونت پوست
•      اچ‌آی‌وی

همچنین عفونت‌های مقاربتی (STIs) مانند سیفلیس یا سوزاک می‌توانند باعث تورم غدد لنفاوی در ناحیه کشاله‌ی ران شوند.

غدد لنفاوی متورم یکی از نشانه‌های این است که سیستم لنفاوی شما برای خلاصی بدن از عفونت و بیماری درحال کار کردن است.

سایر علل احتمالی عبارتند از:

•      تب خراش گربه
•      ورم لوزه
•      توکسوپلاسموز
•      بیماری سل
•      زونا

علل غیرعفونی تورم غدد لنفاوی

شرایط جدی، مانند اختلالات سیستم ایمنی یا سرطان، می‌تواند باعث تورم غدد لنفاوی در سراسر بدن شود؛ اختلالات سیستم ایمنی که باعث تورم غدد لنفاوی می‌شود شامل لوپوس و آرتریت روماتوئید است.

سرطان سیستم لنفاوی، لنفوم نام دارد که موجب متورم شدن غدد لنفاوی می‌شوند.

سایر علل تورم غدد لنفاوی شامل موارد زیر می‌شود:

•      برخی از داروها مانند داروهای ضد تشنج و ضد مالاریا
•      واکنش‌های آلرژیک به داروها
•      فشار
•      التهاب لثه
•      زخم‌های دهان
•      سرطان خون
•      لنفوم هوچکین
•      لنفوم غیر هوچکین
•      سندرم سزاری، یک نوع نادر لنفوم

تشخیص غدد لنفاوی متورم به چه صورت است؟

غدد لنفاوی متورم می‌توانند به کوچکی نخود فرنگی یا به بزرگی گیلاس باشند؛ این غدد ممکن است همگام لمس دردناک باشند و یا زمانی‌که شما حرکات خاصی را انجام دهید دچار آسیب شوند.

غدد لنفاوی متورم در زیر فک یا دو طرف گردن، ممکن است هنگام چرخاندن سر یا جویدن غذا صدمه ببیند؛ اغلب اوقات می‌توان آن‌ها را با کشیدن دست روی گردن ودر زیر خط فک احساس کرد.

اگر اخیراً بیمار شده‌اید، داروهای خاصی را مصرف می‌کنید و یا دچار آسیب شده‌اید، حتما با پزشک معالج خود درمیان بگذارید؛ گاهی‌اوقات این موارد سبب تورم غدد لنفاوی می‌شوند، به همین دلیل ارائه‌ی سابقه‌ی پزشکی در هموارتر شدن مسیر تشخیص به آن‌ها کمک می‌کند.

پس‌ از درمیان گذاشتن علائم با پزشک معالج، ابتدا یک معاینه‌ی فیزیکی انجام می‌دهد که شامل بررسی اندازه‌ی غدد لنفاوی و میزان حساس بودن این غدد است؛ در صورت لزوم، ممکن است پزشک معالج برای بررسی برخی بیماری‌ها آزمایش خون و برای ارزیابی بیشتر غدد لنفاوی یا سایر نواحی بدن که ممکن است باعث تورم غدد لنفاوی شده باشد؛ تصویربرداری را تجویز کند. آزمایش‌های تصویربرداری رایج که برای بررسی غدد لنفاوی استفاده می‌شوند عبارتند از:

•       اشعه ایکس
•      سونوگرافی ها
•      سی‌تی‌اسکن

اگر آزمایشات فوق نیاز به ارزیابی بیشتر را نشان دهد، پزشک ممکن است ام‌آرآی (MRI) را تجویز کند.

در موارد خاص، حتی ممکن است پس از ام‌آرآی به آزمایش‌های بیشتری نیاز باشد؛ در این مورد، پزشک ممکن است بیوپسی غدد لنفاوی را تجویز کند. دراین آزمایش با استفاده از ابزارهای نازک و سوزنی‌مانند، نمونه‌ای از سلول‌های غدد لنفاوی برداشته می‌شود؛ سپس سلول‌ها به آزمایشگاه فرستاده شده و در آنجا برای بیماری‌های مهم مانند سرطان مورد آزمایش قرار می‌گیرند.

در صورت لزوم، پزشک ممکن است کل غدد لنفاوی را بردارد.

راه‌های درمان تورم غدد لنفاوی

گاهی اوقات غدد لنفاوی متورم به خودی خود و بدون هیچ درمانی کوچکتر شوند؛ در برخی موارد، ممکن است پزشک بخواهد بدون درمان آن‌ها را تحت نظر داشته باشد.

در صورت عفونت، ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد ویروسی تجویز شود تا شرایطی که عامل تورم غدد لنفاوی است از بین برود؛ همچنین ممکن است پزشک داروهایی مانند استامینوفن (تیلنول) و ایبوپروفن (ادویل، موترین) را برای کمک به تسکین درد و کاهش التهاب تجویز کند.

غدد لنفاوی متورم ناشی از سرطان ممکن است تا زمانی‌که سرطان درمان نشود، به اندازه‌ی طبیعی خود برنگردند.

درمان سرطان ممکن است شامل برداشتن تومور یا غدد لنفاوی آسیب دیده و یا شیمی‌درمانی برای کوچک کردن تومور باشد؛ در این موارد پزشک موظف است در مورد اینکه کدام روش درمانی برای بیمار بهترین است صحبت کند و به او مشاوره دهد.

پیشگیری از تورم غدد لنفاوی

می‌توان گفت تنها راه جلوگیری از تورم غدد لنفاوی، جلوگیری از شرایطی است که ممکن است باعث ایجاد آن‌ها شود؛ برخی از این مراحل به شرح زیر است:

• رعایت بهداشت دهان و دندان برای کمک به حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها
• شتسشوی مرتب دست‌ها
• واکسینه شدن در برابر بیماری‌هایی مانند زونا، سل و آنفولانزا
• خودداری از به اشتراک گذاشتن غذا و نوشیدنی یا وسایل شخصی مانند حوله، با افرادی که عفونت مسری مانند مونو یا سرماخوردگی دارند
• استفاده از کاندوم یا سایر روش‌های بازدارنده در طول فعالیت‌جنسی
• مشورت با پزشک معالج در مورد تعویض داروها در صورت بروز یک واکنش نامطلوب یا آلرژیک
• دوری از گربه‌های وحشی یا اجازه دادن به گربه‌های‌خانگی در فضای باز

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر غدد لنفاوی متورم دردناکی دارید و علائم دیگری ندارید و یا علائم دیگری را همراه با تورم غدد لنفاوی دارید با پزشک معالج صحبت کنید؛ گره‌های لنفاوی متورم حساس نیستند اما می‌توانند نشانه‌ای از یک مشکل جدی باشند.

در برخی موارد با از بین رفتن سایر علائم، غدد لنفاوی متورم کوچک‌تر می‌شوند؛ درصورتی‌که غدد لنفاوی متورم و دردناک باشند یا اگر تورم بیش از چند روز طول بکشد، باید به پزشک مراجعه شود.