گره یا ندول تیروئیدی، رشد غیرطبیعی سلول‌هاست که باعث ایجاد توده‌ای در غده تیروئید می‌شود. غده تیروئید اندامی پروانه‌ای شکل است که در انتهای گردن قرار دارد و هورمون‌هایی تولید می‌کند که متابولیسم، دمای بدن، ضربان قلب و سایر عملکردهای حیاتی را تنظیم می‌کند. گره‌های تیروئید بسیار شایع هستند و معمولاً هیچ علامت یا مشکلی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است سرطانی باشند یا بر عملکرد طبیعی غده تیروئید تاثیر بگذارند. اگر ندول تیروئید دارید، ممکن است تعجب کنید که رژیم غذایی شما چگونه می‌تواند بر وضعیت شما تأثیر بگذارد. در حالی که هیچ رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که بتواند ندول‌های تیروئید را درمان یا از آن جلوگیری کند، خوب غذا خوردن می‌تواند به شما کمک کند عملکرد سالم تیروئید را حفظ کرده و از سلامت کلی شما حمایت کند. برای بررسی بیشتر این موضوع در ادامه همراه ما باشید.
علل و عوامل خطر گره تیروئیدی
گره‌های تیروئید توده‌هایی هستند که در غده تیروئید، اندامی پروانه‌ای شکل در پایه گردن ایجاد می‌شوند و هورمون‌هایی تولید می‌کند که متابولیسم، رشد و نمو شما را تنظیم می‌کند. ندول‌های تیروئید بسیار شایع هستند و بیشتر آنها خوش‌خیم (غیر‌سرطانی) هستند، اما برخی ممکن است بدخیم (سرطانی) بوده و نیاز به درمان داشته باشند.
علت دقیق به وجود آمدن ندول‌های تیروئید مشخص نیست، اما برخی از عواملی که ممکن است ریسک ایجاد آنها را افزایش دهند عبارتند از:
- کمبود ید:ید یک عنصر ضروری برای تولید هورمون‌های تیروئید است. کمبود ید در رژیم غذایی ممکن است منجر به تشکیل ندول در غده تیروئید شود.
- التهاب تیروئید: التهاب مزمن غده تیروئید که به نام تیروئیدیت نیز شناخته می‌شود، ممکن است باعث ایجاد گره در نتیجه آسیب به بافت تیروئید شود.
- رشد بیش از حد تیروئید: گاهی اوقات، غده تیروئید ممکن است بزرگ‌تر از حد طبیعی شود و وضعیتی به نام گواتر چند گره ایجاد کند. این اتفاق ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی یا عدم تعادل هورمونی باشد.
- سرطان تیروئید: اگرچه نادر است اما برخی از گره‌های تیروئیدی ممکن است بدخیم بوده و حاوی سلول‌های سرطانی باشند. احتمال بروز سرطان تیروئید در افرادی که سابقه خانوادگی سرطان تیروئید دارند، در ناحیه گردن در معرض تشعشعات قرار گرفته یا دارای جهش‌های ژنتیکی خاصی هستند، بیشتر است.
علائم و راه‌های تشخیص گره‌های تیروئیدی
اکثر گره‌های تیروئیدی، هیچ علامت یا نشانه‌ای ایجاد نکرده و به طور اتفاقی در طی معاینه فیزیکی یا آزمایش تصویربرداری مانند سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن شناسایی می‌شوند. با این حال، برخی از گره‌های تیروئیدی ممکن است باعث ایجاد موارد زیر شوند:
- یک توده قابل لمس یا قابل مشاهده در گردن
- مشکل در بلع یا تنفس
- گرفتگی صدا یا تغییر صدا
- درد یا ناراحتی در گردن
- پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید: برخی از گره‌های تیروئید ممکن است مقادیر اضافی یا ناکافی هورمون‌های تیروئیدی را تولید کنند که منجر به علائمی مانند کاهش یا افزایش وزن، خستگی، عصبی بودن، تعریق، عدم تحمل گرما، عدم تحمل سرما، خشکی پوست، ریزش مو و ضربان قلب نامنظم می‌شود.
برای تشخیص گره تیروئیدی، پزشک ممکن است موارد زیر را انجام دهد:
- معاینه فیزیکی: پزشک، گردن شما را از نظر وجود توده یا تورم بررسی می‌کند و از شما در مورد سابقه پزشکی و علائم می‌پرسد.
- آزمایش خون: پزشک برای ارزیابی عملکرد غده تیروئید، سطح هورمون‌های تیروئید و سایر نشانگرها را در خون شما اندازه گیری می‌کند.
- سونوگرافی: پزشک شما از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویری از غده تیروئید و ارزیابی اندازه، شکل، تعداد و نوع گره‌ها استفاده می‌کند.
- آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA): پزشک شما یک سوزن نازک را در گره وارد کرده و تعدادی سلول را برای تجزیه و تحلیل میکروسکوپی استخراج می‌کند. این مطمئن ترین راه برای تعیین خوش‌خیم یا سرطانی بودن گره است.
- اسکن تیروئید: پزشک شما یک ماده رادیواکتیو را به رگ شما تزریق می‌کند و از یک دوربین مخصوص برای اندازه گیری میزان جذب آن توسط غده تیروئید استفاده می‌کند. این روش می‌تواند به تشخیص گرم یا سردی گره (اینکه گره کار می‌کند و فعال است یا غیرفعال) می‌کند.
پیشگیری و درمان گره‌های تیروئیدی
درمان گره‌های تیروئید به اندازه، نوع، عملکرد و بدخیمی آنها بستگی دارد. برخی از گزینه‌های درمانی ممکن عبارتند از:
- مشاهده: اگر گره شما کوچک، خوش‌خیم و بدون هیچ علامت یا مشکلی است، پزشک ممکن است نظارت منظم با سونوگرافی و آزمایش خون را برای بررسی هرگونه تغییر توصیه کند.
- دارو: اگر گره شما باعث پرکاری یا کم‌کاری تیروئید شود، ممکن است پزشک دارویی برای تنظیم سطح هورمون شما تجویز کند. به عنوان مثال، داروهای ضد تیروئید می‌توانند تولید هورمون‌های اضافی را مسدود کنند، در حالی که لووتیروکسین می‌تواند کمبود هورمون‌ها را تکمیل کند.
- ید رادیواکتیو: اگر گره شما بزرگ است، کار می‌کند و باعث پرکاری تیروئید می‌شود، پزشک ممکن است ید رادیواکتیو را به صورت خوراکی برای تخریب بافت تیروئید بیش فعال تجویز کند. این ممکن است ندول را کوچک کند و علائم شما را بهبود بخشد.
- جراحی: اگر گره شما بزرگ است، ساختارهای مجاور را فشرده کرده و علائم شدید یا سرطانی ایجاد می‌کند، پزشک ممکن است جراحی را برای برداشتن بخشی یا تمام غده تیروئید شما توصیه کند. این روش ممکن است به درمان جایگزینی هورمونی مادام‌العمر پس از جراحی نیاز داشته باشد.
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از گره تیروئیدی وجود ندارد، اما برخی از اقداماتی که ممکن است خطر را کاهش دهند عبارتند از:
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل که حاوی ید کافی باشد.
- اجتناب از قرار گرفتن بیش از حد در معرض تشعشعات در ناحیه گردن.
- ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل.
- انجام معاینات منظم برای وضعیت تیروئید پس از ۴۰ سالگی.
- در صورت مشاهده هرگونه علائم گره تیروئیدی، به‌دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
چگونه یک رژیم غذایی متعادل داشته باشیم؟
اگر گره‌های تیروئید دارید، ممکن است تعجب کنید که رژیم غذایی شما چگونه بر وضعیت شما تأثیر می‌گذارد و چه غذاهایی را باید بخورید یا از آنها برای حمایت از سلامت تیروئید خود اجتناب کنید. علل گره‌های تیروئید به طور کامل شناخته نشده است، اما برخی از عواملی که ممکن است خطر شما را افزایش دهند عبارتند از کمبود ید، قرار گرفتن در معرض اشعه، ژنتیک و اضافه وزن. در اینجا چند نکته در مورد نحوه تغذیه مناسب برای گره‌های تیروئید وجود دارد:
- ید کافی دریافت کنید. ید یک ماده معدنی ضروری است که غده تیروئید شما برای تولید هورمون به آن نیاز دارد. کمبود ید می‌تواند باعث ندول تیروئید، گواتر (بزرگ شدن تیروئید) و کم کاری تیروئید (کاهش عملکرد تیروئید) شود. برای جلوگیری از کمبود ید، باید روزانه حدود ۱۵۰ میکروگرم ید از منابع غذایی مانند غذاهای دریایی، لبنیات، تخم مرغ، نمک یددار و جلبک دریایی مصرف کنید. با این حال، ید بیش از حد نیز می‌تواند مضر باشد و باعث پرکاری تیروئید (عملکرد بالای تیروئید) یا بدتر شدن گره‌های تیروئید موجود شود. بنابراین، باید از مصرف بیش از حد ید از مکمل‌ها یا غذاهای حاوی مقادیر زیادی ید مانند کلپ یا برخی مولتی ویتامین‌ها خودداری کنید.
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید. یک رژیم غذایی متعادل که شامل انواع غذاها از همه گروه‌های غذایی باشد می‌تواند به شما کمک کند تا مواد مغذی مورد نیاز برای سلامتی و رفاه کلی خود را دریافت کنید. برخی از مواد مغذی که به ویژه برای سلامت تیروئید شما مهم هستند عبارتند از سلنیوم، روی، آهن، ویتامین D و آنتی‌اکسیدان‌ها. این مواد مغذی به عملکرد صحیح غده تیروئید، محافظت از آن در برابر استرس اکسیداتیو و حمایت از سیستم ایمنی کمک می‌کنند. شما می‌توانید این مواد مغذی را در غذاهایی مانند گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، آجیل، دانه‌ها، لوبیا، عدس، غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای غنی شده بیابید.
- از خوردن غذاهایی که در عملکرد تیروئید اختلال ایجاد می‌کنند، خودداری کنید. برخی از غذاها حاوی موادی هستند که می‌توانند در تولید یا جذب هورمون تیروئید شما اختلال ایجاد کنند. این غذاها گواتروژن نامیده می‌شوند زیرا در برخی افراد می‌توانند باعث گواتر یا بزرگ شدن تیروئید شوند. گواتروژن‌ها شامل سبزیجات چلیپایی (مانند بروکلی، کلم، گل‌کلم، کلم‌پیچ و کلم‌بروکسل)، محصولات سویا (مانند توفو، شیر سویا و سویا سبز یا ادامامه)، ارزن، کاساوا و بادام‌زمینی هستند. با این حال، این غذاها برای همه مضر نیستند و تنها در صورتی ممکن است بر عملکرد تیروئید شما تاثیر بگذارند که یا آنها را به مقدار زیاد مصرف کنید یا اختلال تیروئیدی از قبل داشته باشید. بنابراین، لازم نیست از این غذاها به طور کامل اجتناب کنید، بلکه ممکن است بخواهید مصرف آنها را محدود کرده یا قبل از خوردن آنها را بپزید تا اثر گواتروژنی این مواد غذایی کاهش یابد.
- قبل از مصرف مکمل‌ها یا تغییر رژیم غذایی با پزشک خود مشورت کنید. اگر ندول تیروئید یا هر بیماری تیروئید دیگری دارید، همیشه باید قبل از مصرف هرگونه مکمل یا ایجاد هرگونه تغییر قابل توجهی در رژیم غذایی خود با پزشک خود مشورت کنید. برخی از مکمل‌ها ممکن است با داروهای شما تداخل داشته باشند یا بر عملکرد تیروئید یا سطح هورمون شما تاثیر بگذارند. پزشک شما می‌تواند بهترین مکمل‌ها و دوزها را برای شرایط خاص شما توصیه کند و پیشرفت و آزمایش خون شما را به طور منظم کنترل کند. پزشک همچنین می‌تواند به شما در برنامه‌ریزی یک رژیم غذایی سالم و متعادل کمک کند که نیازهای تغذیه‌ای شما را برآورده کرده و از سلامت تیروئید شما حمایت کند.
- وزن خود را کنترل کنید. اضافه وزن یا چاقی می‌تواند خطر ابتلا به ندول‌های تیروئید یا سرطان تیروئید را افزایش دهد. کاهش وزن می‌تواند به بهبود عملکرد تیروئید و کاهش خطر عوارض کمک کند. با پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و افزایش فعالیت بدنی، کاهش وزن تدریجی و پایدار را هدف قرار دهید. از رژیم‌های ناشتا یا روزه‌داری خودداری کنید، زیرا می‌توانند عملکرد تیروئید شما را مختل کرده و باعث عدم تعادل هورمونی شوند.
جمع‌بندی پایانی
ندول‌های تیروئید توده‌هایی هستند که در غده تیروئید، اندام پروانه‌ای شکل کوچکی در پایه گردن ایجاد می‌شوند که هورمون‌هایی تولید می‌کند که متابولیسم، رشد و نمو شما را تنظیم می‌کنند. ندول‌های تیروئید بسیار رایج و معمولا بی ضرر هستند، اما گاهی اوقات می‌توانند علائمی مانند مشکل در بلع، تنفس، یا صحبت کردن، یا تغییر در وزن، خلق و خو یا سطح انرژی شما ایجاد کنند. در موارد نادر، گره‌های تیروئید می‌توانند سرطانی باشند و نیاز به درمان دارند. ندول‌های تیروئید تومورهای معمول و معمولاً خوش خیمی هستند که در غده تیروئید شما ایجاد می‌شوند. آنها گاهی اوقات می‌توانند علائم یا عوارضی ایجاد کنند که نیاز به درمان دارند. رژیم غذایی شما می‌تواند به طرق مختلف بر عملکرد و سلامت تیروئید شما تاثیر بگذارد. خوب غذا خوردن نه تنها برای گره‌های تیروئیدی، بلکه برای سلامت کلی شما نیز مفید است. با رعایت این نکات، می‌توانید بدن خود را با مواد مغذی مورد نیاز تغذیه کنید و از علائم یا عوارض ندول‌های تیروئید پیشگیری یا مدیریت کنید.
دکتر حسین چگینی فلوشیپ فوق تخصصی رادیولوژی مداخله ای از دانشگاه تهران و متخصص رادیولوژی
موسس مرکز سونوگرافی و تصویربرداری تیراد
دارای گواهینامه نورورادیولوژی اروپا ESNR
عضو کمیته اینترونشن انجمن رادیولوژی ایران
۲ دیدگاه. Leave new
سلام ی وقت آقای دکتر بهم بدید.حالم بد.میام اونجا.هی میگن وقت نداریم.خسته شدم
سلام، وقت بخیر
برای نوبت دهی با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۲۲۴۶ تماس بگیرید.