کبد چرب، از علائم تا درمان

کبد چرب، از علائم تا درمان

یکی از بزرگ‌ترین ارگان‌ها یا اعضای بدن، کبد است. کبد به انسان کمک می‌کند تا غذا را هضم کرده و انرژی را ذخیره کند. کبد در بدن به سایر ارگان‌ها کمک می‌کند تا سموم بدن را از بین ببرند. وجود چربی در کبد امری طبیعی است و هر انسانی دارای مقداری چربی در کبد خود است اما اگر این مقدار از ۵ درصد وزن کبد بیشتر باشد، کبد را چرب می‌نامند.

چربی کبد، اگر درمان نشود منجر به التهاب کبد و آسیب کبدی در بدن می‌شود. التهاب کبدی باعث زخم شدن کبد و بروز نارسایی در کبد می‌شود.

چه افرادی بیشتر درگیر بیماری کبدی می‌شوند؟

به‌طورکلی افرادی که چاق باشند و رژیم غذایی پرکالری زیادی داشته باشند، به‌خصوص مصرف بیش از اندازه غذاهای فست‌فودی، بیشتر در معرض بیماری‌های کبدی قرار می‌گیرند، در واقع افرادی که یک یا بیشتر از شرایط زیر را دارا باشند، احتمال بروز بیماری‌های کبدی از جمله کبد چرب بیشتری دارند.

1. دیابت نوع ۲
2. چاقی مفرط
3. میان‌سالی یا سالمندی (گرچه کودکان نیز می‌توانند مبتلا به این بیماری شوند.)
4. مقدار کلسترول و تری‌گلیسرید بالای خون
5. فشارخون بالا
6. مصرف برخی از داروهای خاص، مانند کورتیکواستروئید‌ها و داروهای ضدسرطان
7. ابتلا به برخی از اختلالات متابولیک مانند سندرم متابولیک
8. کاهش وزن سریع در یک دوره زمانی کوتاه
9. ابتلا به عفونت‌های خاص مانند هپاتیت C
10. تماس شغلی با برخی سموم خاص

افرادی که زمینه‌های ژنتیکی یا وراثتی بیماری‌های کبدی داشته باشند، امکان ابتلا به کبد چرب بالاتری دارند. لازم به ذکر است این بیماری در زنان بیشتر از مردان به وجود می‌آید. پس اگر خانم بوده و دارای یکی از شرایط بالا نیز هستید باید مراقبت بیشتری از خود انجام دهید.

امروزه در جهان با افزایش غذاهای فست‌فودی شاهد افزایش شیوع چاقی‌، دیابت نوع ۲ و کلسترول بالا هستیم و همین سه دلیل باعث افزایش بیشتر بروز چربی کبد در افراد با سنین مختلف است.

البته بیماری کبد چرب شامل دو نوع زیر است:

• کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
• کبد چرب الکلی (AFLD)

کبد چرب الکی در افرادی به وجود می‌آید که مصرف بیش از اندازه الکل در بازه زمانی طولانی داشته باشند.

علائم کبد چرب

متأسفانه این بیماری علائم قابل مشاهده و خاصی در بیماران ایجاد نمی‌کند. گرچه ممکن است برخی افراد احساس خستگی یا درد در سمت راست‌بالای شکم خود داشته باشند اما تعداد این افراد خیلی کم است.

همین بی‌علامت بودن کبد چرب است که تشخیص آن را بسیار دشوار کرده است. برای تشخیص کبد چرب، پزشکان بعد از شرح‌حال گرفتن از بیماران و درخواست آزمایش خون، سونوگرافی از کبد را برای بیمار درخواست می‌کنند.

اگر آنزیم‌های کبدی و در نتیجه آزمایش خون بالا باشند، نشانه‌ای از بروز التهاب در کبد است. کبد چرب از اصلی‌ترین دلایل التهاب کبد است اما الزاماً التهاب کبد نشانه داشتن کبد چرب نیست. در واقع التهاب کبد و کبد چرب با یکدیگر ارتباط یک طرفه دارند.

مرحله بعدی برای کمک به تشخیص بهتر پزشک، انجام سونوگرافی کبد است. چرا که سونوگرافی کبد بهترین گزینه برای تشخیص چرب بودن یا نبودن کبد است. در قدم‌های بعدی پزشک ممکن است دستور سی‌تی‌اسکن یا MRI را برای بررسی چرب بودن کبد یا مشکلات دیگر کبد بدهد.

نکته مهم در تشخیص کبد چرب

برای اینکه پزشک بتواند میزان آسیب وارده به کبد را تشخیص دهد نیاز به بیوپسی یا نمونه‌برداری از کبد دارد، در بیوپسی کبد، سونوگرافیست سوزن ریزی را وارد کبد کرده و یک قطعه از بافت کبد را خارج می‌کند، بافت خارج شده در نمونه‌برداری از کبد به پاتولوژی منتقل می‌شود تا در آزمایشگاه میزان درگیری کبد کامل تست شود.

مرکز درمانی تیراد با بهره‌گیری از پزشکان خبره دو خدمت سونوگرافی کبد و بیوپسی از کبد را به مراجعین گرامی ارائه می‌دهد، جهت رزرو نوبت به‌صورت اینترنتی می‌توانید از قسمت رزرو نوبت سونوگرافی در سایت تیراد استفاده کنید. همچنین می‌توانید به صورت تلفنی نوبت سونوگرافی خود را رزرو نمایید.

اگر پزشک برای شما درخواست بیوپسی از کبد داده است، نگران نباشید. بیوپسی کبد به کمک دستگاه سونوگرافی انجام می‌شود تا دقت لازم برای عملکرد سونوگرافیست فراهم باشد و از بی‌حس‌کننده‌های موضعی استفاده می‌شود تا بیمار هیچ‌گونه دردی را احساس نکند.

درمان کبد چرب

اصلی‌ترین روش برای درمان این بیماری از هر دو نوع الکلی و غیر الکی، رژیم غذایی و اصلاح شیوه زندگی است، کاهش وزن اولین توصیه پزشکان برای بیماران دارای کبد چرب است چرا که کاهش وزن باعث کاهش چربی، التهاب و فیبروز در بدن فرد می‌شود.

اگر پزشک تشخیص دهد که چربی کبد در پی مصرف داروی خاصی است، معمولاً دستور به توقف استفاده از دارو می‌دهد اما توصیه می‌شود مصرف هیچ دارویی را ناگهانی متوقف نکنید بلکه با پزشک تجویزکننده مشورت کرده تا از دوز مصرفی دارو کاسته و در بازه زمانی مشخصی مصرف دارو کامل متوقف شود.

به‌طورکلی درمان عادی برای بیماری کبد چرب، خواه مربوط به الکل باشد یا نه، رسیدن به وزن مناسب از طریق رژیم غذایی و ورزش است، به‌طورکلی، غذاهایی که با آسیب سلولی مبارزه می‌کنند، استفاده از انسولین را برای بدن آسان‌تر می‌کنند یا التهاب را کاهش می‌دهند، می‌توانند به معکوس کردن این وضعیت کمک کنند.

گرچه تا به امروز هیچ دارو و درمان قطعی برای بیماری چربی کبد وجود ندارد و اگر این بیماری جدی گرفته نشود شرایط بسیار جدی‌تری ازجمله سیروز و نارسایی کبد را در پی خواهد داشت، اما خوشبختانه روند بیماری کبد چرب را می‌توان به‌صورت معکوس انجام داد.

روند معکوس بیماری کبد چرب با کاهش حداقل ۱۰ درصدی وزن بدن شروع می‌شود، به همین دلیل پزشکان علاوه بر توصیه به کاهش وزن، کاهش سطح چربی خون، کاهش مصرف چربی‌های اشباع و قند؛ به‌طورکلی اصلاح رژیم غذایی را توصیه می‌کنند.

ورزش، همراه با رژیم غذایی، می‌تواند به کاهش وزن و مدیریت بیماری کبد کمک کند، در بیشتر روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه ورزش هوازی بهترین درمان کبد چرب خواهد بود.

دکتر حجت ابراهیمی نیک

دکتر حجت ابراهیمی نیک

فلوشیپ فوق تخصصی رادیولوژی مداخله ای، متخصص رادیولوژی

عضو هیئت مدیره موسسه سونوگرافی تیراد

طی دوره های آموزشی در کشورهای چین، کره جنوبی، آلمان و ایتالیا در زمینه درمان بیماریهای تیروئید با کمک روشهای کمتر تهاجمی

اولین پزشک ایرانی که موفق به درمان توه های تیروئیدی به روش آر اف در ایران شدند.